eDIL - Irish Language Dictionary
- ️edil@qub.ac.uk
n o, m. a lamb : úan, IGT, Decl. § 96 . uan (gl. agnus), Ir. Gl. 459 . n s. primiti .i. ... cach cet laegh, ┐ cach cet u.¤ , Laws i 52.7 Comm. u.¤ molt a wether lamb , iv 144.29 . u.¤ boinind a she-lamb , ib. 30 . u.¤ meich (.i. uan is fiu miach cruithnechta .i. is fiu screpall), v 84.20 ( 22 ). u.¤ firenn bliadne, SR 3901 . u.¤ firend bliadnaide, PH 5099 . a d s. frithalid in n-u.¤ cen locht | do idpairt in cach oenphort, SR 3905 . amail ata a nuan caorach na tri scriboll, Laws iii 372.24 . g s. gurab séimhe mar oileamhain feóil an uain ioná an mheannáin, TSh. 8955 . n a du. cach mil conbeirris dedi, .i. da uan iar cae, .i. an cura, Laws i 146.14 . n p. ní tíaghad oirc na huain a comingaire co lunasadh, iv 100.6 Comm. it loig, it úain co ndath, Imr. Brain § 38 . co táncatar ind úain co hopunn dochum a máthar, Trip.² 135 . Three Hom. 8.17 . a p. úana, Luke x 3 . g p. ingaire uan ocus laegh (to be taught to the sons of the `ócaire'), Laws ii 152.10 Comm. dia terpúd na n-úan, Three Hom. 8.19 . d p. datha na flesc cotagaib | hed nobid forsna huanaib, SR 2964 .
Of the Paschal lamb: nó-edpairtha ... in t-uan cáscda, PH 5071 . is and-sin doromaltatar in n-uan cáscdai, 5109 . Cf. 5080 . Ísu Crist ..., ro-remfhiugrad trias-in u.¤ cáscdhai, 5106 . iar tomailt ind uain chascdha, 5211 . an túan cásgdha, Matthew xxvi 19 . do chaitheamh an [úain] chasgdha xxvi 17 . an [túan] Cásg, Mark xiv 12 , 14 . Heb. xi 28 .
Fig., etc. Of Christ: do chaoi Peadar ... | fa pháis an Uain ainglidhe, Studies 1927, 89.26 . uan caorach gile, 1934, 436.22 . ac-so uan Dé, PH 3794 . LB 144b55 (= Agnus Dei). do ḟóir pubal na sé slúagh | mar rugadh úan Dé dá ndín, IGT, Decl. ex. 735 . canait ceol ... | i ndiaid ind Uain etrochtai, SR 600 , 602 . Uan Mhoire, Studies 1933, 311.32 . nocht do chíogh ar uan t'ochta (to Mary), A. Ó Dálaigh xix 11 . trēt na n-úan ... 'món Uan n-úag nemlochtaigthe, SR 592 . fuil in uain némlochtaig, PH 2399 . Of the soul: a Dhé Athar ... | uan dod thréad is eadh m'anam, Studies 1931, 80.1 . lasfail tret na n-úan, SR 591 . Of a lady: m'uan beag cáidh ..., Hackett xii 15 . In comparisons: fear dá charaid nach taise dhuit uan beag, Keat. Poems 1444 . mar úana a measg mhadra allta, Luke x 3 . In disparagement of a warrior: noco rucaimse cend úain bic don dúnud, LU 5755 (Nad Crandtail to Cú Ch.).
Compds.: ¤dalta: (of Christ) [a] uandalta Muire idir an laochraidh leomhanta, Studies 1932, 433 § 5 . ¤orc: rob é a huan-orc Rí na ríogh | cuanort ar a thí fa truagh, Dán Dé xxvi 8 .