novosti.rs

Plemeniti Koznik - zamak Nemanje i Lazara

️@Novostionline

Turistička šetnja kroz zaboravljenu kulturnu baštinu Nemanjićke župe Rasine. U selu Milentiji, pod tvrđavom, knez Lazar je imao rezidenciju

Племенити Козник - замак Немање и Лазара

STONO mesto Stefana Nemanje u Rasini, dok je bio udeoni knez sredinom 12. veka, bila je tvrđava Koznik, nedaleko od Aleksandrovca, ukazuju arheološka iskopavanja. Ovaj "tvrdi grad" na 920 metara nadmorske visine bio je najviši u Srbiji i kontrolisao je put između župa Toplice i Rasa, kao i rudnike u klisuri Rasine. Tu je početkom 14. veka bio i zamak kneza Lazara.

- On izdaje povelju i naglašava da pisana je u "plemenitom gradu Kozniku", ističući da je reč o mestu koje je baština nekoga od najvišeg ugleda i plemenitosti. U srednjem veku to može biti samo Nemanja - kaže arheolog Sanja Crnobrnja, kustos Zavičajnog muzeja Župe U Aleksandrovcu.

Muzej je inicirao iskopavanja 2009. i 2012, koja su otkrila zidine iz Nemanjinog doba, što je uverilo doajena srpske srednjovekovne arheologije, sad pokojnog, dr Đorđa Jankovića da je Koznik bio prestonica župe Rasina. To je objavio 2015. u "Glasniku" Srpskog arheološkog društva, posle čega su istraživanja obustavljena. Nažalost, tadašnje ministarstvo kulture je bez objašnjenja prekinulo finansiranje arheoloških istraživanja, ali i prve "living histori" manifestacije u Srbiji "Koznik - grad vitezova". Iskopane zidine sad skriva žbunje, a turistička infrastruktura propada.

- Bedemi dokazuju da se Koznik nije prostirao na dvadesetak ari, kako se ranije pretpostavljalo, već na hektarima oko vrha brega. Grad je imao i crkvu, čiji su ukrasi i živopis pronađeni - ispričao nam je Ivan Brborić, direktor Zavičajnog muzeja Župe, dok smo pešačili širokim udobnim putem od sela Koznice u podnožju brda ka Kozniku. Ta saobraćajnica je napravljena zbog perspektivnog viteškog festivala koji je privlačio učesnike iz cele Evrope i hiljade posetilaca. Danas tom stazom, do tvrđave s drvenim vidikovcima i stepenicama koji se raspadaju, dolaze samo retki planinari, iako je reč o atrakciji nadomak Kopaonika, prepunog gostiju. Oni i ne znaju da Koznik postoji, iako u velikom broju prolaze ispod tvrđave na putu ka čuvenim vinarijama Župe. Turisti ne svraćaju ni u selo Milentiju, tik uz put Aleksandrovac - Jošanička Banja, gde su ostaci crkve iz Lazarevog vremena. Njeni izuzetni kameni ukrasi prikazani su na svetskoj izložbi u Njujorku kao vrhunac srednjovekovne umetnosti. Kraj crkve su otkriveni i zidovi tajanstvenih monumentalnih građevina.

- Nameće se zaključak da je Koznik bio zamak kneza Lazara, njegovo utvrđeno pribežište, a da je tek kasnije postao sedište Rasine. Tako dobija smisao bogato ukrašena crkva u obližnjoj Milentiji. Velike građevine uz nju, sa tremovima i dva sprata, zapravo su pravi dvor kneza Lazara - objavio je u članku "Koznik, zamak kneza Lazara" pokojni dr Đorđe Janković.

PRESTONICA

- Verovatno se sa Koznika vladalo Rasinom, na šta ukazuje i njegov položaj. Stefan Nemanja je oko 1161. preuzeo Rasinu na upravu. Još kao župan, tada istočnih predela Srbije, bio je veliki graditelj crkava, ali i vojskovođa, i bilo bi neverovatno da nije gradio tvrđave - zaključio je dr Đorđe Janković istražujući Koznik.

U Zavičajnom muzeju Župe kažu da bi Koznik mogao da odgovori na pitanja i iz Nemanjinog doba i iz prednemanjićke Srbije, jer su pronađeni i tragovi iz tog vremena.

Zabranjeno preuzimanje fotografija bez saglasnosti redakcije "Večernjih Novosti"

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije