bar.wikipedia.org

Mayotte – Boarische Wikipedia

Mayotte, franzesisch Mayotte, asgsprocha [majɔt]; (shi)Maore: Maore, IPA: [maˈore]; malagas. Maiôty, amtle Département de Mayotte,^[1] is a iwasejats Departmõ un a Collectivité territoriale unique vo Frankreich. Es houd d Haptinsl Grande-Terre (oda Maore) u d Nem-Insl Petite-Terre (oda Pamanzi), un a haffa kleannana Insaln um dej zwou umma. Mayotte is a Toal von n Archipl vo de Komorn in n neadlinga Obschnid vo da Strouss vo Mosambik in n Indischn Ozean vur n Gstod von n sidestlinga Afrika, zwischn Madagaskar u Mosambik. Mayotte gejts wiatschaftle bessa wej d ondan Stootn i da Strouss vo Mosambik, wos d Insl zeren Zill vo ned gwollta Zouwandarung macht.

Dej Landflechn vo Mayotte is 374 km² u - mid Õfang 2020 umma 279 500 Leitn -^[2] is s recht dicht bsidlt mid 773 Eiwõhna pea km². D grejssta Stod u Prefektua is Mamoudzou af da Maore-Insl (Grande-Terre). Da Dzaoudzi–Pamandzi International Airport ligt af da Pamanzi-Insl (Petite-Terre). Fia Mayotte, resp. fia s ganza Terretorium, wiad aa Maore gsogt, bsundas vo dej Freint vonrana Union mid de Komorn.

Administratif is Mayotte oins vo dea iwasejatn Departamentt vo Frankreich u wej d ondan vejara Iwasejdepartamentt is s aa oana vo de 18 Regiona vo Frankreich un a voll-integriata Toal vo da Repablik mid gleichn Status wej s kontinentolna Frankreich (France métropolitaine). Mayotte is dej am weitan draßt lingata Region vo da Eiropejschn Union (seit n 1. Jenna 2014) u, wej an Iwasejdepartmõ vo Frankreich, aa a Toal vo da Eirozona.

Ba de franzesischn Departmõ hupft s i soweit aweng as da Reih, dass d Iwazohl vo de Eiwõhna mouttasprochle koa Franzesisch ned reḏn.^[3] Franzesisch wiad owa zounemade wej a Zwoatsprouch gredt; 63% vo de, wou 14 un elta han, hom umma 2007 õgem, dass a Franzesisch redatn, wos mittlawal vamoutle zougnumma houd.^[4] Dej vurherschada durtata Sprouch is s (shi)Maore, a Sabaki-Sprouch, wou stoak vawandt is mid de Komorischn Sprouchn. D nejchst eftana Sprouch vo durtn is s (ki)Bushi, a Furm von n Malagasy, wou nu weidas in a (freja kummana) sakalawischa Variantn un a (spada kummana) antalotischa Variantn aftoalt wiad. D ganzn Varjetetn stengan unta n Eifluß von n (shi)Maore. D Iwazohl vo d Leitn is muslimisch.

Af d Insl han zejascht oa von n Gstod vo Oustafrika iwe, u spada aa muslimische Hanḏlsleit min n Arabischn. A Sultanat is umma 1500 n. Kr. grindt woan. In n 19. Jh. is Mayotte eignumma woan, zejascht von n Andriantsoly, en gwenganen Kine vo Iboina af Madagaskar, nou znachst vo da Insl Mohéli u vo da Insl Anjouan, vur dass Frankreich d Insl 1841 kafft houd. D Bvelkaring vo Mayotte houd in an Referendum vo 1974 iwa d Unohangekait vo de Komorn doudafia gstimmt, politisch a Toal vo Frankreich zen bleim. Mayotte is - nou an Referendum vo 2009 midrana groussn Iwazohl, wou doufia gstimmt houd - en 31. Miarz 2011 a iwasejats Departmõ vo Frankreich worn.

Es neia Departmõ houd an haffa Gengwint u vill af da Agenda. Nou an Bricht von n INSEE (Institut national de la statistique et des études économiques) vo 2018 lem umma 84% vo da Bvelkaring unta da Ormutsgrenz (vo €959 pea Mounat fia an ganzn Hausholt), gengiwa 16% i Festland-Frankreich; 40% vo dej Oatt, wou s lemma, han Wellblechhittn; 29% vo de Haushelt hom koa rinnads Wossa ned; u 34% vo da Bvelkaring zwischn 15 u 64 koa Orwad ned.^[5] 2019 hod mid an Wochstum va da Bvelkaring vo 3,8% d holma Bvelkaring nu koa 17 Joua niad ghobt. Weidas han zwengs da Immegrazion vo de umlingatn Lenda, wou se zant Illegalitet aingat, 48% vo da Bvelkaring aslendische Stootsbiaga.^[6]

Vo om dej Klippn vo Dzaoudzi, da Boulevard des Crabes un es Watt vo Badamiers.
Es Mtsamboro-Inslal.
Es M'bouzi-Inslal.
Es Bandrélé-Inslal.
Es Sable-Blanc-Insadl.
Es Bambo-Inslal.
Da Bichl vo Vahibé, dej "Padza" hom an roudn Boḏn mid vill Laterit.
Da Beaḡ Choungui von n Bandrélé-Inslal.
Da Dziani-Sej, oina vo de lang daloschnan Vulkankrota af Mayotte.
Da tropische Strõnd vo Nyambadao.
Da Transport zwischn Mamoudzou u Dzaoudzi.
Da Strõnd vo Sakouli samt Baobab-Bama.
Paysages de padzas surplombant Passamaïnty.
Mangrofn z Hajangoua.
Da Riparischa Wold mid de Mangobamm.
Da Maki vo Mayotte (Eulemur fulvus mayottensis).
D Choisil-Insaln mid Riff.
Es Korallnriff ba Nidawossa oda Ebbn (M'Bouzi).
Es Korallnriff ban Strõnd vo Sakouli.
A olta Korallnkoloni (Porites) af n Westhewal oda so.
A Schildkrot (Chelonia mydas) z N’Gouja.
Bodnerosion (Petite-Terre), wou i Laguna rislt u d Koralln datejt.
A vamillta Strõnd z Majicavo.
A von an Botschal oda an Anker zamatschgata Korallnkoloni.
Wildarei z Petite-Terre mid Rest vo Schildkrotn u Fliglschneckn.
A Schlingsterndl vo de Koralln z Bandrélé.
A Schiltl mid Umweltregln z Bandrélé.
A asgroma Ruina z Acoua (XIV.-XV. Jh.)
D Ruina vo Ziara de Polé (XV. – XIX. Jh.)
Es Shirazi-Mausoleum vo Tsingoni (XVI. Jh.)
Da Andriantsoly, wou a Sultan vo Mayotte vo 1832 bis 1843 gweng is.
Dzaoudzi umma 1855, a Gravua von n Magazine pittoresque.
D 1881 nei hergrichtta olta Prefektua.
Da Boulevard des crabes vo Dzaoudzi umma 1928.
A Haus z Kawéni, in asognenntn grejsstn Elendsviatl vo Frankreich.
Da Conseil départemental z Mamoudzou.
Vill Leit lem i Wellblechhittn, wou inadequat aa "banga" gnennt wean.
Es Centre universitaire de formation et de recherche vo Mayotte.
A Kwassa-Fischabout mid dem wou aa d Schleppa orwan.
Da Hafn vo Longoni (z Koungou) is da oinzinga Hanḏlshafn vo da Insl.
D Landwiatschaft z Mayotte, mid Kokosniss, Banana, Bloutfricht, Papaya, Mango u Maniok.
Es ylang-ylang-Feld z Mayotte.
Fischa z Moya (Petite-Terre).
Da Sable-blanc-Strõnd von n Mtsamboro-Inslal.
Es brejmte "Passe en S"-Tauchazill.
Es M'Bouzi-Inslal.
Da Dziani Dzaha Sej, a geologischs u biologischs Unikum.
Umzuḡ zwengs ana groussn Houzat, 2019.
A Banga-Hittn z Mtsamoudou.
D olta Kasern vo Dzaoudzi, ejtzad es Museum vo Mayotte.
Es Minaret vo da Tsingoni-Moschee.
D Moschee vo Passamaïnty.
D Moschee vo M’Tsapéré.
A Blick af d Ortschaft Sada oia.