John Jones (Ioan Tegid) - Wicipedia

John Jones
Bedd Tegid yn Nanhyfer
Ffugenw	Ioan Tegid
Ganwyd	10 Chwefror 1792  Llanycil
Bu farw	2 Mai 1852
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg yr Iesu, Rhydychen
Galwedigaeth	llenor, bardd
Adnabyddus am	Baled o waith Ioan Tegid: "Anffaeledigrwydd y Pab!

Bardd, orthograffydd a gweinidog oedd John Jones (10 Chwefror 1792 – 2 Mai 1852), sy'n adnabyddus wrth ei enw barddol "Tegid" neu "Ioan Tegid". Fe'i ganed ac fe'i magwyd yn y Bala yn yr hen Sir Feirionnydd, (de Gwynedd erbyn hyn).^[1]

Ganwyd Ioan tegid yn Llanycil, ar lan Llyn Tegid, oddi wrth yr hwn y cymerodd ei enw barddonol. Enw ei rieni oedd Henry Jones ^[2] a Catherine Jones. Roedd yn un o bedwar o blant:

Ardeb fy Mam

Cafodd addysg dda yn ieuanc, (sydd yn awgrym bod ei deulu yn un weddol gefnog) Ym 1812 aeth i Gaerfyrddin, i ysgol y Parch. D. Peter, . Ym 1813 aeth i ysgol y Parch. D. Price, yn yr un dref, lle y bu 18 mis. Ym 1814 aeth i Goleg yr Iesu Rhydychen, lle cafodd gradd BA ym 1818. ^[4]

Ym 1819 cafodd ei ordeinio'n ddiacon yn Eglwys Lloegr cafodd ei urddo yn ddiacon ac offeiriad a'i benodi i gaplaniaeth Eglwys Crist, Rhydychen. Fe'i penodwyd yn brif gantor yn Eglwys Crist ym 1823 a churadiaeth barhaus St Thomas yn yr un ddinas, lle y bu yn gweinidogaethu am 18 mlynedd. Yn Awst, 1841, penodwyd ef i ficeriaeth Nanhyfer, yn Sir Benfro; ac ym 1848 fe'i dyrchafwyd yn beriglor yn Eglwys Gadeiriol Tŷ Ddewi.

Bu farw ym mhersondy Nanhyfer yn 61 oed o'r dyfrglwyf (oedema) a'i gladdu yn eglwys ei blwyf^[5]

Ceisiai amddiffyn fersiwn o orgraff yr iaith Gymraeg a seiliwyd ar yr orgraff a ddyfeisiwyd gan William Owen Pughe. Golygodd gyfrol o waith y bardd canoloesol Lewys Glyn Cothi.^[1]

• Traethawd ar Gadwedigaeth yr Iaith Gymraeg (1820)
• (gol.) gyda Gwallter Mechain, Gwaith Lewys Glyn Cothi (1837)
• Gwaith Barddonawl (1859). Cyhoeddwyd ar ôl ei farwolaeth, gyda chofiant iddo gan ei nai Henry Roberts.