el.wikipedia.org

Υάκινθος (μυθολογία) - Βικιπαίδεια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Υάκινθος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ὑάκινθος (Αρχαία Ελληνικά)
Τόπος ταφήςTomb of Hyakinthos at Amyklai[1]
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΓονείςΑμύκλας, Πίερος και Οίβαλος και Διομήδη και Κλειώ
ΑδέλφιαΠολύβοια
Κυνόρτας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Υάκινθος στην ελληνική μυθολογία ήταν ήρωας, μαθητής και ερωμένος του Απόλλωνα . Η λατρεία του στις Αμύκλες, νοτιοδυτικά της Σπάρτης, άρχισε από τη μυκηναϊκή εποχή και οδήγησε στη δημιουργία της εορτής Υακίνθια. Σύμφωνα με μία παράδοση ο Υάκινθος ήταν γιος της Μούσας Κλειώς και του Πίερου. Κατά μία άλλη παράδοση θεωρείται πως ήταν γιος του Αμύκλα και της Διομήδης, κόρης του Λαπίθη, εγγονός του Λακεδαίμονα και της Σπάρτης, δισέγγονος της Ταϋγέτης και του Δία.[2] Ο Υάκινθος ήταν προελληνικός τοπικός θεός κατά τη μυκηναϊκή εποχή, που υποβιβάσθηκε σε απλό ήρωα. Ο Απόλλωνας ιδιοποιήθηκε τη λατρεία του Υακίνθου στις Αμύκλες και κάποιες φορές αποκαλείται Απόλλων Υάκινθος.[3]

Ο Υάκινθος ήταν ένας πανέμορφος Σπαρτιάτης πρίγκιπας που έγινε ερωμένος του θεού Απόλλωνα. Ο Υάκινθος επίσης προσέλκυσε και τον θαυμασμό του δυτικού ανέμου Ζεφύρου, του Βόρειου ανέμου Βορέα και ενός θνητού μουσικού που ονομάζεται Θάμυρις.[4] Αλλά ο Υάκινθος δεν ανταπέδωσε ποτέ το ίδιο ενδιαφέρον για τον Ζέφυρο, αφού θαύμαζε τον Απόλλωνα. Μαζί με τον Απόλλωνα καθημερινά πήγαινε για κυνήγι και αναρρίχηση σε απότομα, τραχιά βουνά γύρω από τη Σπάρτη. Ο Απόλλωνας τού δίδαξε τη χρήση του τόξου, της λύρας και την τέχνη της προφητείας.[5]

«Ο Θάνατος του Υακίνθου» (1801), πίνακας του Ζαν Μπροκ, Musée Sainte-Croix, Πουατιέ Γαλλίας
Ο Απόλλωνας κρατά τον Υάκινθο στην αγκαλιά του (2016), γλυπτό του Μάλκολμ Λίντμπερι

Μια μέρα αποφάσισαν να κάνουν έναν φιλικό διαγωνισμό στη δισκοβολία. Ο Απόλλωνας έριξε πρώτος, με τέτοια δύναμη που ο δίσκος έκοψε τα σύννεφα στον ουρανό. Ο Υάκινθος έτρεξε πίσω του για να τον πιάσει και να εντυπωσιάσει τον Απόλλωνα. Αλλά καθώς ο δίσκος χτύπησε στο έδαφος, αναπήδησε, χτυπώντας το κεφάλι του Υάκινθου και τραυματίζοντάς τον θανάσιμα.[3][6] Σε μια άλλη παραλλαγή του μύθου, ο Ζέφυρος θεωρείται υπεύθυνος για τον θάνατο του Υάκινθου, εκτρέποντας με το φύσημά του τον δίσκο κατά την πτώση του ώστε να σκοτώσει τον Υάκινθο[7][8][9][10], θυμωμένος από το γεγονός ότι ο Υάκινθος δεν έτρεφε αισθήματα προς αυτόν.[2]

Το πρόσωπο του Απόλλωνα έγινε κατάλευκο όσο ο αγαπημένος του μαθητής πέθαινε καθώς τον κρατούσε στην αγκαλιά του.[11] Χρησιμοποίησε όλες τις ιατρικές του ικανότητες, και μάλιστα προσπάθησε να του δώσει αμβροσία, για να θεραπεύσει την πληγή του, αλλά μάταια.[12] Όταν πέθανε ο Υάκινθος, ο Απόλλωνας θρήνησε, κατηγορώντας τον εαυτό του. Ήθελε να γίνει ο ίδιος θνητός και να ενωθεί με τον φίλο του μέσα από τον θάνατό του.[13] Ωστόσο, καθώς αυτό δεν ήταν δυνατό, ο Απόλλωνας υποσχέθηκε ότι θα θυμόταν πάντα τον Υάκινθο στα τραγούδια του και με τη μουσική της λύρας του. Από το αίμα του Υακίνθου που χύθηκε, ο Απόλλωνας δημιούργησε ένα ανθισμένο φυτό, τον υάκινθο. Ο Υάκινθος τάφηκε στην Κρήτη.[3] Ο θάνατος του Υακίνθου από τον Απόλλωνα, τον θεό του ήλιου, αποτελεί μία αλληγορία: υποδηλώνει την καυστική δύναμη του ήλιου πάνω στα φυτά.[2] Τα φυτά υάκινθος και δάφνη έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη λατρεία του Απόλλωνα, για αυτό γίνεται αναφορά στην Ελληνική μυθολογία. Συμβολίζει την αγάπη Θεού προς άνθρωπο που ανέπτυξε ο Απόλλωνας.

Ο Υάκινθος τελικά αναστήθηκε από τον Απόλλωνα και του δόθηκε αθανασία.[14] Ο Παυσανίας έγραψε ότι ο θρόνος του Απόλλωνα στη Σπάρτη είχε την απεικόνιση του όμορφου Υάκινθου να μεταφέρεται στον παράδεισο μαζί με την αδερφή του Πολύβοια από την Αφροδίτη, την Αθηνά και την Αρτέμιδα.[15]

Ο Υάκινθος ήταν ο τιμώμενος μιας από τις βασικότερες γιορτές της Σπάρτης, τα Υακίνθια, που γιόρταζε τον σπαρτιατικό μήνα της Υακινθίας (στις αρχές του καλοκαιριού). Η γιορτή διαρκούσε τρεις ημέρες, μια ημέρα πένθους για το θάνατο του Υάκινθου, και τις δύο τελευταίες, που γιόρταζαν την αναγέννησή του.[16] Την πρώτη ημέρα, οι άνθρωποι θρηνούσαν τον θάνατό του, τρώγοντας όσο το δυνατόν λιγότερο και απέχοντας από τραγούδια. Τη δεύτερη ημέρα, χορωδίες νεαρών αγοριών και κοριτσιών τραγουδούσαν μερικά από τα εθνικά τους τραγούδια και χόρευαν. Όσον αφορά τα κορίτσια, μερικά μεταφέρονταν σε διακοσμημένα καροτσάκια και άλλα παρέλαυναν σε άμαξα. Οι πολίτες διασκέδαζαν με τους φίλους τους, ακόμη και τους υπηρέτες.[17] Κάθε χρόνο οι γυναίκες ύφαιναν έναν χιτώνα για τον Απόλλωνα, μια παράδοση παρόμοια με το πέπλο που προσφερόταν στην Αθηνά στους Παναθηναϊκούς Αγώνες.[18]

Γλυπτό του Απόλλωνα με τον Υάκινθο

Ο Υάκινθος είχε ένα ιερό στις Αμύκλες, που μοιραζόταν με τον αγαπημένο του Απόλλωνα. Διάφοροι μελετητές συμφωνούν ότι ο Υάκινθος ήταν ένας προελληνικός θεός της φύσεως και ορισμένες πτυχές της δικής του λατρείας υποδηλώνουν ότι ήταν μια χθόνια θεότητα της βλαστήσεως, του οποίου οι λατρείες συγχωνεύθηκαν με τη λατρεία του Απόλλωνα.[19] Κατά τη μυκηναϊκή εποχή στην περιοχή των Αμυκλών γινόταν λατρεία του προελληνικού θεού Υακίνθου.[20] Ο θάνατος του Υακίνθου σχετίζεται με τη μινωική αντίληψη θεών της χλωρίδας που πεθαίνουν.[21]

Στον Υάκινθο δόθηκε άρμα με κύκνους από τον Απόλλωνα και εμφανίστηκε στις αρχαίες τέχνες να την οδηγά, είτε για να συναντήσει τον Απόλλωνα είτε για να ξεφύγει από τον Ζέφυρο.[22] Πιστεύεται ότι οι Κύκνοι ήταν τα πουλιά της Υπερβορέας, μια μυστικιστική γη αιώνιας άνοιξης και αθανασίας, στα οποία ο ίδιος ο Απόλλωνας ταξίδευε κάθε χειμώνα σε ένα άρμα.[23][24] Αυτή η συσχέτιση του Υάκινθου με κύκνους τον τοποθετεί σε στενή σχέση με τον Υπερβορικό Απόλλωνα και την άνοιξη.[23]

  1. ↑ 1,0 1,1 Παυσανίας: (Αρχαία ελληνικά) Ελλάδος περιήγησις.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας». www.greek-language.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2022.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Martin P. Nilsson (1949). A history of Greek religion.
  4. ↑ «Θάμυρης». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2023.
  5. ↑ Philostratus the younger, Imagines
  6. ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, Bibliotheca 1.3.3
  7. ↑ Lucian, Dialogues of the Gods
  8. ↑ Μαύρου Σέρβιου Ονοράτου σχόλια στις Εκλογές του Βιργιλίου, 3. 63
  9. ↑ Φιλοστράτου του Λημνίου Εικόνες, 1.24
  10. ↑ Οβιδίου Μεταμορφώσεις, 10.184
  11. ↑ Οβιδίου Μεταμορφώσεις
  12. ↑ Βίωνος Ποιήματα, 11
  13. ↑ Οβιδίου Μεταμορφώσεις, 10. 162
  14. ↑ Νόννου Διονυσιακά, 19.102
  15. ↑ Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις, 3.19.4
  16. ↑ Edmonson: «A Graffito from Amykla», Hesperia, τόμος 28.2 (Απρίλιος-Ιούνιος 1959), σελ. 164, βιβλιογρ. σημείωση 9
  17. ↑ Αθήναιου Δειπνοσοφισταί, 4.139
  18. ↑ Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις, 3.16.2
  19. ↑ Annamarie Hemingway: Immortal Yearnings: Mystical Imaginings and Primordial Affirmations of the Afterlife
  20. ↑ Nilsson, Martin (2020). Η Μυκηναϊκή προέλευση της Ελληνικής Μυθολογίας. Αθήνα: Δωδώνη. σελ. 78. ISBN 978-960-558-151-0.
  21. ↑ Nilsson, Martin (2020). Η Μυκηναϊκή προέλευση της Ελληνικής Μυθολογίας. Αθήνα: Δωδώνη. σελ. 86. ISBN 978-960-558-151-0.
  22. ↑ Michael Petersson: Cults of Apollo at Sparta: the hyakinthia, the gymnopaidai and the karneia
  23. ↑ 23,0 23,1 Frederick M. Ahl: Amber, Avallon, and Apollo's Singing Swan
  24. ↑ Καλλιμάχου `Υμνος εις Απόλλωνα