नील - Wiktionary, the free dictionary

From Wiktionary, the free dictionary

From Sanskrit नील (nīla).

नील (nīl) m (Kaithi 𑂢𑂲𑂪)

1. (botany) indigo

• (Delhi) IPA^(key): /niːl/

From Sanskrit नील (nīla).

नील • (nīl) m (Urdu spelling نیل)

1. blue, indigo
2. (botany) indigo

नील • (nīl) (indeclinable, Urdu spelling نیل)

1. blue

• नीला (nīlā)

Borrowed from Classical Persian نیل (nīl), from Arabic النِيل (an-nīl).

नील • (nīl) m (Urdu spelling نیل)

1. the Nile

Nepali numbers ^(edit)

[a], [b] ←  100,000,000 (108)	[a], [b] ←  100,000,000,000 (1011)	१०,००,००,००,००,००,००० 1014	1016  →
Cardinal: नील (nīl)     Ordinal: नीलौँ (nīla͠u)

• IPA^(key): [nil]
• Phonetic Devanagari: निल्

नील • (nīl)

1. indigo

नील • (nīl)

1. 1e+14

Colors in Nepali · रङ्ग(raṅg)(layout · text)

सेतो (seto), श्वेत (śvet)	खरानी (kharānī), ध्वाँसे (dhwā̃se)	कालो (kālo)
रातो (rāto); सिम्रिक (simrik), गाढा रातो (gāḍhā rāto)	सुन्तला (suntalā); खैरो (khairo)	पहेंलो (pahẽlo); क्रीम (krīm)
कागती (kāgatī)	हरियो (hariyo)	पुदिना रङ्ग (pudinā raṅg); गाढा हरियो (gāḍhā hariyo)
आकाशे (ākāśe), आस्मानी (āsmānī); टील (ṭīl)	आकाशे (ākāśe)	निलो (nilo), नीलो (nīlo)
बैंगनी (baiṅganī); नील (nīl)	रानी (rānī); बैजनी (baijanī), बैगनी (baiganī), बैगुने (baigune)	गुलाबी (gulābī), गुलाफी (gulāphī)

• “नील”, in नेपाली बृहत् शब्दकोश (nepālī br̥hat śabdakoś) [Comprehensive Nepali Dictionary]‎^[1], Kathmandu: Nepal Academy, 2018

नील

1. Devanagari script form of nīla

From Proto-Indo-European *neyH- (“to lead, be excited, shine”), see also Welsh nwyfiant (“splendor, gleam”), Old Irish níab (“strength”), noíb (“holy”), Middle Irish níam (“splendor, gleam”), níamda (“shining”), Proto-Germanic *nīþą (“envy”).^[1][2] Also compare नयति (nayati, “to lead”).

• (Vedic) IPA^(key): /níː.lɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /n̪iː.l̪ɐ/

नील • (nī́la)

1. of a dark colour
   1. dark blue
   2. dark green
   3. black

Masculine a-stem declension of नील
Nom. sg.	नीलः (nīlaḥ)
Gen. sg.	नीलस्य (nīlasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नीलः (nīlaḥ)	नीलौ (nīlau)	नीलाः (nīlāḥ)
Vocative	नील (nīla)	नीलौ (nīlau)	नीलाः (nīlāḥ)
Accusative	नीलम् (nīlam)	नीलौ (nīlau)	नीलान् (nīlān)
Instrumental	नीलेन (nīlena)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलैः (nīlaiḥ)
Dative	नीलाय (nīlāya)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Ablative	नीलात् (nīlāt)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Genitive	नीलस्य (nīlasya)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलानाम् (nīlānām)
Locative	नीले (nīle)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलेषु (nīleṣu)

Feminine ā-stem declension of नील
Nom. sg.	नीला (nīlā)
Gen. sg.	नीलायाः (nīlāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नीला (nīlā)	नीले (nīle)	नीलाः (nīlāḥ)
Vocative	नीले (nīle)	नीले (nīle)	नीलाः (nīlāḥ)
Accusative	नीलाम् (nīlām)	नीले (nīle)	नीलाः (nīlāḥ)
Instrumental	नीलया (nīlayā)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलाभिः (nīlābhiḥ)
Dative	नीलायै (nīlāyai)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलाभ्यः (nīlābhyaḥ)
Ablative	नीलायाः (nīlāyāḥ)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलाभ्यः (nīlābhyaḥ)
Genitive	नीलायाः (nīlāyāḥ)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलानाम् (nīlānām)
Locative	नीलायाम् (nīlāyām)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलासु (nīlāsu)

Neuter a-stem declension of नील
Nom. sg.	नीलम् (nīlam)
Gen. sg.	नीलस्य (nīlasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नीलम् (nīlam)	नीले (nīle)	नीलानि (nīlāni)
Vocative	नील (nīla)	नीले (nīle)	नीलानि (nīlāni)
Accusative	नीलम् (nīlam)	नीले (nīle)	नीलानि (nīlāni)
Instrumental	नीलेन (nīlena)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलैः (nīlaiḥ)
Dative	नीलाय (nīlāya)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Ablative	नीलात् (nīlāt)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Genitive	नीलस्य (nīlasya)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलानाम् (nīlānām)
Locative	नीले (nīle)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलेषु (nīleṣu)

• Dardic:
  • Kalasha: níḷa
  • Kashmiri: نیوٗل (nyūl)
• Magadhi Prakrit:
  • Assamese: নীলা (nila)
  • Bengali: নীল (nil)
  • Odia: ନୀଳ (nīḷå)
• Maharastri Prakrit: 𑀡𑀻𑀮 (ṇīla)
  • Dhivehi: ނޫ (nū)
  • Marathi: निळा (niḷā)
  • Konkani: नीळो (nīḷô)
• Pali: nīla
  • → Burmese: နီလာ (nila)
    • → Jingpho: nila
    • → Shan: ၼီႇလႃႇ (nìi làa)
  • → Mon: နဳလာ
• Sauraseni Prakrit: 𑀡𑀻𑀮 (ṇīla)
  • Saurashtra: ꢥꢶꢳꣁ (niḷo)
  • Hindi: नीला (nīlā)
  • Urdu: نیلا (nelā)
  • Nepali: निलो (nilo)
  • Punjabi: ਨੀਲਾ (nīlā), نیلا (nelā)
• → Kannada: ನೀಲೀ (nīlī)
• → Malay: nila
  • Indonesian: nila
  • → Tagalog: nila
• → Malayalam: നീല (nīla), നീലം (nīlaṁ)
• → Middle Persian: 𐭭𐭩𐭫 (nyl /⁠nīl⁠/)
  • Persian: نیل (nil)
    • → Arabic: نِيل (nīl), نِيلَة (nīla), نَيْلَج (naylaj), نِيلَج (nīlaj)
      • ⇒ Cebuano: anyil
      • ⇒ English: anil
      • → Spanish: añil
      • ⇒ Irish: anail
      • → Hiligaynon: anyil
      • → Maltese: nir
      • → Portuguese: anil
• → Tamil: நீலம் (nīlam)
• → Telugu: నీలం (nīlaṁ)

Colors in Sanskrit · रङ्ग(raṅga)(layout · text)

श्वेत (śvetá), शुक्ल (śuklá), शुभ्र (śubhrá), धवल (dhavalá), कर्पूर (karpū́ra), गौर (gaura),	धूमल (dhūmala), धूसर (dhūsara), पलित (palitá), मलिन (malina), रजत (rajata), कपोतक (kapotaká)	कृष्ण (kṛṣṇa), काल (kāla), श्याम (śyāma), श्याव (śyāva), कज्जल (kajjala)
रक्त (rakta), रुधिर (rudhira), सिन्दूर (sindūra), अरुष (aruṣa), ताम्र (tāmra); रोहित (rohita), लोहित (lohita), कार्मिज (kārmija)	नारङ्ग (nāraṅga), कमल (kamala); कद्रु (kadru), बभ्रु (babhru), कपिश (kapiśa)	पीत (pīta), कषाय (kaṣāya), पिङ्गल (piṅgala); पाण्डु (pāṇḍu), हिरण्य (hiraṇya),
शादहरित (śā́daharita)	हरित (harita), पलाश (palāśa), शाद्वल (śādvala), मारकत (mārakata)	नील (nī́la)
कपोतक (kapotaká)	आकाशवर्ण (ākāśavarṇa) , राजावर्त (rājāvarta), वैडूर्य (vaiḍūrya)	नील (nī́la), मेचक (mecaka), कालक (kālaka)
धूम्र (dhūmra); तुत्थ (tuttha)	शोण (śoṇa), नीललोहित (nīlalohita), कर्पूरगौर (karpūragaura),	पाटल (pāṭala), अरुण (aruṇa), ब्रध्न (bradhna), ब्रध्न (bradhna)

• Monier Williams (1899) “नील”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 566/1.
• Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[2] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 51