14-a de septembro - Vikipedio

El Vikipedio, la libera enciklopedio

La 14-a de septembro estas la 257-a tago de la jaro (la 258-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 108 tagoj restas.

Je la 14-a de septembro okazis, interalie:

• 81: Domiciano, frato de Tito, el la Flavia dinastio iĝis romia imperiestro - agnoskita de la Romia senato
• 258: Episkopo Cipriano de Kartago estis senkapigita pro rifuzo oferi al romiaj dioj
• 786: Harun ar-Raŝid iĝis kalifo de Bagdado - heroo de la fabelo Mil kaj unu noktoj
• 919: Graflando Dublino: koalicio de denaskaj irlandanoj, gvidata de Niall Glúndub, malsukcesis en sia provo forpeli vikingojn el Irlando
• 1092: Premislidoj: Břetislav la 2-a, la plej aĝa filo de Vratislav la 2-a iĝis ĉeĥa fürst (princo)
• 1115: Venko de krucistaj armeoj de la Antioĥa princlando kaj Graflando de Edessa super Turko-Selĝukoj en batalo de Sarmin (Gubernio Idlib)
• 1224: Sankta Francisko el Asizo ricevis stigmatojn en monta kaverno super Chiusi della Verna
• 1262: Rekonkero: Alfonso la 10-a liberigis Kadizon
• 1309: Pollando: Malbork iĝis ĉefurbo de la Ordeno de germanaj kavaliroj
• 1509: En Konstantinopolo tertremo pereigis ĉirkaŭ 13 000 personojn
• 1515: Batalo de Marignano: franca armeo venkis la svisan
• 1557: En Pasvalys oni subskribis traktaton inter Pollando, Grandprinclando Litovio kaj Livonia ordeno direktitan kontraŭ Grandprinclando Moskvo
• 1607: Post malvenko kontraŭ Anglio 99 irlandaj nobeloj fornavigis al Hispanio
• 1741: Georg Friedrich Händel finis prilabori oratorion Mesio
• 1752: Brita imperio enkondukis gregorian kalendaron forlasante 11 tagojn (post 2-a de septembro sekvis la 14-a)
• 1763: Prusia Silezio: oni enkondukis germanigan leĝaron
• 1769: Bara Konfederacio kontraŭ la Rusia Imperio: en la batalo de Radomin (Distrikto Golub-Dobrzyń) pereis ĉirkaŭ 350 rusiaj soldatoj — venĝe rusoj murdis najbaran loĝantaron
• 1793: Unua Koalicio-Milito: franca armeo malgajnis en la batalo de Pirmasens
• 1806: Said ibn Sultan iĝis la unua sultano de Omano kaj Maskato
• 1812: Franca invado al Rusio: Napoleono Bonaparte kun la Granda Armeo eniris Moskvon, forlasitan de ĝiaj loĝantoj kaj la armeo — la unua enirinta taĉmento apartenis al la regimento de polaj husaroj (en la urbo rusoj estigis incendion)
• 1814: Usona poeto Francis Scott Key verkis kanton La Stelplena Standardo, kiu iĝis himno de Usono
• 1829: Adrianopolo: la Rusia Imperio kaj la Otomana Imperio packontraktis finante la ruso-turkan militon
• 1847: Meksika-Usona Milito: usona armeo konkeris Meksik-urbon
• Asteroida zono
  • 1860: Usona astronomo James Ferguson malkovris asteroidon Eĥo kaj la germanaj astronomoj Otto Lesser kaj Wilhelm Julius Förster malkovris asteroidon Erato
  • 1863: Kanada astronomo James Craig Watson malkovris asteroidon Eŭrinomo
• 1867: Unua volumo de la ĉefverko de Karl Marx La Kapitalo aperis
• 1901: Atence vundita prezidento de Usono William McKinley mortis - nova prezidento iĝis la ĝisnuna vicprezidento Theodore Roosevelt
• 1911: Ĉefministro de Rusio Pjotr Stolipin estis morte vundita de membro de la Socialista Revolucia Partio
• Unua Mondmilito
  • 1914: Germana Imperiestro Vilhelmo la 2-a nomumis Erich von Falkenhayn nova ĉefo de Ĝenerala Stabo; unua submarŝipo de Reĝa Mararmeo de Aŭstralio perdiĝis ĉe Orienta Nov-Britujo (Papuo-Nov-Gvineo); atlantika marbatalo apud Trindade (Espirito-Santo) inter brita helpa krozŝipo RMS Carmania kaj ĝia germana ekvivalento SMS Cap Trafalgar, finita de sinkigo de la germana unuo
  • 1916: Taktika venko de kunligitaj francaj-serbaj-rusaj trupoj super la bulgaraj en tritaga batalo de Malka Niĝe (Serbio, nun Nord-Makedonio)
  • 1917: Rusia Imperio formale estis transformita je respubliko
  • 1918: En Bulgario komenciĝis ribelo, subpremita de la registaro kun helpo de armeo el Germana Imperiestra Regno
• 1917: Brazilo: urbo Presidente Prudente fondiĝis
• 1923: Miguel Primo de Rivera iĝis diktatoro de Hispanio
• 1919: Dua Pola Respubliko: oni kreis Centrolew, aliancon de centristaj kaj maldekstraj partioj por kontraŭbatali la politikan partion de Józef Piłsudski
• 1926: Rumanio: en Reșița estis finkonstruita unua vaporlokomotivo
• 1930: Nacisocialisma Germana Laborista Partio kun rezulto de 18,3% gajnis la duan lokon en balotado al Reichstag (preskaŭ 6,5 mln de germanoj)
• 1934: Flugkompanio Aeroméxico fondiĝis
• 1938: Gvidanto de Sudetgermana partio Konrad Henlein publikigas deklaron, en kiu li unuafoje klare diris la postulon pri anekso de Sudetoj al Tria Regno
• 1939: Usono: naskita en Kievo aviadildizajnisto Igor Sikorski levigis sian unuan helikopteron VS-300 en la aeron
• Dua Mondmilito
  • 1939: germana-pola milito: Wehrmacht konkeris Przemyśl kaj okupis Gdynia, kie Gestapo arestis ĉirkaŭ 4 mil polojn; atako al pola Armeo "Pomerio" apud Bzura estis haltigita de generalo Władysław Bortnowski; germana encirkligo ĉirkaŭ Varsovio fermiĝis, atako kontraŭ la urbo komenciĝis samtempe de la tero kaj aero; unua volontula bataliono komencis defendi Varsovion; venko de pola armeo en batalo de Boratycze (nun en Lviva provinco); prezidento Ignacy Mościcki kun la registaro alvenis al Kuty; polaj regopovoj la lastan fojon turnis sin al Francio kaj Britio pri armila helpo; en la tago Roŝ Haŝana SS arestis en Dynów ĉirkaŭ 160 judojn, plimulte virojn, kiujn ĝi pafmortigis en apuda arbaro, kaj en la loka sinagogo ĝi vivbruligis aliajn 50 judojn; Wehrmacht bruligis en Mielec judan buĉejon en kiu pereis ĉirkaŭ 50 judoj; soldatoj de Wehrmacht, germanaj policoj kaj Selbstschutz pafmortigis 257 personojn en 12 lokoj; en Płock germanoj bruligis internon de sinagogo kaj prenis 100 ostaĝojn; Arthur Greiser iĝis ĉefo de civila estraro en distrikto Poznań; sovetia ministro de eksterlandaj aferoj Vjaĉeslav Molotov informis germanan ambasadoron en Moskvo, ke Ruĝa Armeo jam pretas invadi Pollandon; regopovoj de Rumanio konsentis transporti tra sia lando oron de Pola Banko; Atlantiko: unua konvojo SL-1 foriris de Freetown
  • 1940: Germana okupado de Pollando: germanaj regopovoj finis formale likvidi en Ĝenerala Gubernio la polan akademian instruadon; Etna purigado: hungara armeo helpe de hungaroj en Rumanio murdis en vilaĝo Ip 158 rumanojn; Nord-Afrika kampanjo: itala 10-a Armeo okupis Sollum (provinco Matruh); nokte de la 14-a/15-a de septembro Bomba Korpuso de RAF atakis germanajn transportajn unuojn en havenoj inter Bulonjo kaj Antverpeno; polaj skadroj de bombaviado atakis celojn en Bulonjo - unua pola ekspedicio el brita teritorio
  • 1942: Operaco Reinhardt: Gestapo kaj ĝendarmoj pafmortigis en Chęciny ĉirkaŭ 40 judojn, en Poznań oni senkapigis 5 polojn; estro de distrikto Sanok decidis fondi laŭvicajn getojn; Pola Rezistomovado: en vilaĝo de pola distrikto Żółkiew (nun Lviva provinco) la armeo de la Nazia Germanio faris homforkaptadon al trudlaboro en la Tria Regno - defendo de Kamparanaj Batalionoj forpelis la germanojn
  • 1943: Gestapo likvidis en Varsovio sekretan radiostacion de Pola Laborista Partio; taĉmento de Kamparanaj Batalionoj el areo Lublin atakis en Bychawa policejon kaj protekto-taĉmenton de rikoltaĵoj; germanaj regopovoj malpermesis al infanoj de polaj trudlaboristoj en Tria Regno frekventi germanajn lernejojn; Kreto: Wehrmacht komencis venĝe 3-tagan masakron de 20 grekaj vilaĝoj en regiono de Viannos (Iraklio-regiono) — nombro da viktimoj superis 500 virojn; Orienta Fronto: germana 4-a Kirasita Armeo, venkita kaj dispartigita de sovetaj trupoj, ricevis ordonon retiriĝi malantaŭ Dnestro; Balkana Fronto: britoj surgrundiĝis sur Leros (Dodekanesoj), kie estis itala garnizono
  • 1944: Ribelo de Varsovio: kvartalo Supera Czerniaków konkerita, germanoj eltirigas de keloj 400 civilulojn kaj mortigas en haveno 160 junulojn; sur str. Kolektorska germanoj murdis 40 personojn; pro duflanka germana atako al kvartalo Marymont ribelaj taĉmentoj retiriĝas - okazas sangaj reprezalioj: en amasaj ekzekutoj kaj per grenadoj ĵetataj en kelojn la germanoj kaj ukrainoj murdis ĉirkaŭ 500 civilulojn, inkluzive de vunditoj de ribela malsanulejo, interalie kartvelan sanigistinon Irena Schirtładze kaj militkaptitajn soldatojn de Pola Enlanda Armeo — laŭ Pola Ruĝa Kruco 25 infanojn de 3 monatoj ĝis 14 jaroj, aŭ pafmortigas per tankoj kaj poste ĝismurdas per pafiloj ĉ. 130 personoj; soveta 76-a Infanteria Divizio konkeris kvartalon Saska Kępa, kaj pola 1-a Infanteria Divizio liberigis apud vistulan kvartalon Praga — oni perdis 1792 soldatojn (mortigitaj kaj vunditaj), sed malgraŭ atendoj ne iris helpi al la batalanta maldekstraflanke Varsovio; radiostacio el okupita de sovetoj Lublin instigis al daŭrigo de la ribelaj bataloj; usona armeo liberigis Maastricht kaj Unua Kirasita Divizio de pola generalo Stanisław Maczek konkeris Genton - unuaj nederlandaj urboj liberigitaj de Aliancanoj; en Latvio komenciĝis atako de sovetaj trupoj al Rigo
• 1947: En Romo aperis pollingva "Kultura", kiu malgraŭ cenzuro danke al kontrabando influis Polan Popolan Respublikon
• 1948: Maharaŝtro: barata armeo aneksis Aŭrangabadon
• 1949: En Krakovo estis ekzekutita kapelano de Anatemitaj Soldatoj pastro Władysław Gurgacz
• 1953: En Varsovio komenciĝis proceso kontraŭ pola episkopo Czesław Kaczmarek kaj kelkaj aliaj pastroj kaj civiluloj, akuzitaj pri kunlaboro kun la subtera movado
• 1953: En Usono aperis la dua parto de Kinsey-raporto
• 1954: Orenburga provinco: en la armea spaco Tockoje Ruĝa Armeo militekzercis kun uzo de atombombo (duoble pli granda ol faligita super Hiroŝimo) riskante surradiadon de 45 mil soldatoj kaj gulagaj malliberigitoj
• 1957: Sekureca Konsilio de la Unuiĝintaj Nacioj kondamnis la intervenon de Sovetunio en Hungario kontraŭ la Hungara revolucio de 1956
• 1960: Bagdado: ŝtatoj eksportantaj nafton fondis OPEL - partoprenis la registaroj de Irano, Irako, Kuvajto, Saud-Arabio kaj Venezuelo
• 1960: Estinta ĉefministro de Demokratia Respubliko Kongo Patrice Lumumba estis arestita
• 1964: Premiero de la pola filmo Juro kaj pugno - konsiderata pola vakera filmo
• 1964: Tria sesio de la Dua Vatikana Koncilio komencita
• 1972: Pola Popola Respubliko ligis diplomatiajn rilatojn kun Federacia Respubliko Germanio
• 1979: Faligo kaj murdo de la prezidento de Afganio Nur Mohammad Taraki, ordone de Hafizullah Amin, kiu lin sukcedis
• 1980: Kanado: malkovro de la Katina Monumento en Toronto - unua en la mondo katina monumento
• 1981: Papo Johano Paŭlo la 2-a publikigis enciklikon Laborem Exercens, dediĉitan al la laboro
• 1982: Milita stato en Pollando: filio de Solidareco Batalanta estiĝis en Poznań
• 1985: Pollando: sciencaj laborantoj de Universitato al Koperniko en Toruń malleĝe disbildigis en televida programo dum 4 minutoj afiŝojn kun kontraŭbalotaj sloganoj
• 1992: Senkomunismigo: en Hungario komenciĝas forigado de statuoj kaj monumentoj el la publikaj areoj de Budapeŝto, ligitaj al la antaŭa komunista sistemo (finita la la 18-an de oktobro), escepte de la sovetia monumento sur la placo Szabadság — la monumentoj troviĝas en tiucele kreita Parko Memento
• 1998: Papo Johano Paŭlo la 2-a publikigis enciklikon Fides et Ratio (Fido kaj Racio)
• 1990: Unua genterapia kuracado en la mondo farita al kvarjara knabino
• 1999: Kiribato, Nauro kaj Tonga aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
• 2001: Promovo de la pola historia filmo titolita Quo vadis en reĝisorado de Jerzy Kawalerowicz - surbaze de la romano Quo vadis? de Henryk Sienkiewicz
• 2003: Estonio referendumis por aliĝo al Eŭropa Unio
• 2003: Svedio referendumis kontraŭ anstataŭigo de sveda krono per eŭro
• 2004: Kreo de Vikispecioj - plurlingva katalogo de biologiaj specioj
• 2005: 160 personoj pereis kaj 570 vundiĝis en serio de atencoj en la ĉefurbo de Irako Bagdado
• 2007: Laŭ decido de Benedikto la 16-a oni praktike revenis al celebrado de trenta meso
• 2007: Lanĉo de la japana lunesplora sondilo Kaguja - funkcianta dum jaro kaj 8 monatoj
• 2009: Norvegio: Laborista Partio gajnis parlamentan balotadon
• 2010: En Aŭstralio ekfunkciis la dua registaro de ĉefministrino Julia Gillard
• 2013: 27 personoj pereis kaj 50 vundiĝis en bomba atenco de sinmortiginto kontraŭ funebra ceremonio en iraka urbo Mosulo
• 2013: En kosmobazo Uchinoura (Gubernio Kagoŝimo) sur Kjuŝuo ekflugis japana lanĉo-veturilo Epsilon farita de JAXA
• 2014: Opozicia Sveda socialdemokratia partio gajnis parlamentan baloton
• 2015: LIGO: unuafoje en la historio gravitaj ondoj registriĝis - samtempe en Luiziano kaj Vaŝingtonio (antaŭviditaj de Henri Poincaré en 1905)
• Invado de Rusio en Ukrainion:
  • 2022: 203-a tago de rusa agreso: Pasinttage Ukraina Aer-Armeo 9-foje atakis malamikajn poziciojn — en la suda fronto estis pafalterigitaj Su-24M kaj helikoptero Mi-8 (ĉi-tage paffaligis el kontraŭaviada kanono ĉasaviadilon Su-30), kaj Rusio 33-foje atakis civilajn kaj armeajn celojn de aero, 3-foje per krozmisiloj, kaj 58 kun uzo de raketoj; ukraina armeo rekonkeris en Ĥersona provinco preskaŭ 400 lokojn — militagoj daŭras sur fronlinio de 1 300 km (el 2 500 km); Dmitro Kuleba pri atako de 8 rusaj krozmisiloj kontraŭ hidroelektra centralo en Krivij-Riho por kaŭzi inundon: militkrimo kaj terorismaĵo; en ruinoj de kolektiva loĝejo en Izjum oni trovis korpojn de 47 personoj — dum duonjara okupacio rusoj torturis kaj mortigi ĉ. 1000 personojn;
  • Mondreago: Papo Francisko en la 7-a Kongreso de la Gvidantoj de Mondaj kaj Tradiciaj Religioj kritikis la sintenon de Cirilo la 1-a apogantan militagojn de Rusio; 5 mil ukrainaj soldatoj finis instruadon en Britio, Danio konsentis sur sia teritorio instrui laŭvicajn soldatojn; britoj ne sendis al rusaj regopovoj invitilon al funebraj ceremonioj de sia reĝino Elizabeto la 2-a, Moskva Kremlo klarigas, ke Putin ne planis partopreni; laŭ brita spertulo ukraina kontraŭofensivo (de la 6-a de septembro) estas la plej granda kaj sukcesa ekde la dua mondmilito; gvidanto de germana CDU proponis eksporton al Ukrainio de batalveturiloj Marder, riproĉante al federacia registaro senbazan hezitemon

• 1457: Beatrico de Aragono, hungara reĝino, edzino de Matiaso la 1-a, post ties morto translokiĝinta al Esztergom (m. 1508)
• 1486: Agrippa von Nettesheim, germana mago, okultisto, astrologo, alkemiisto kaj filozofo (m. 1535)
• 1547: Johan van Oldenbarnevelt, nederlanda politikisto kaj diplomato (m. 1619)
• 1580: Francisco de Quevedo, hispana verkisto de la hispana ora epoko (m. 1645)
• 1618: Peter Lely, angla pentristo kaj kolektisto (m. 1680)
• 1632: Francisko Jacinto de Savojo, duko de Savojo (m. 1638)
• 1698: Charles du Fay, franca fizikisto, kemiisto, naturalisto, malkovrinto pri elektrostatiko (m. 1739)
• 1737: Michael Haydn, aŭstra komponisto, kreinto de eklezia muziko (m. 1806)
• 1760: Luigi Cherubini, itala komponisto de operoj, kontribuinta al evoluo de la franca muziko (m. 1842)
• 1764: Ludwig Ferdinand Huber, germana verkisto, eldonisto kaj politikisto (m. 1804)
• 1767: Karoline Paulus, germana verkistino kaj tradukistino (m. 1844)
• 1769: Alexander von Humboldt, germana sciencisto, vojaĝisto, kunkreinto de moderna geografio, aŭtoro de la difino de naturmonumento (m. 1859)
• 1791: Franz Bopp, germana lingvisto kaj sanskritologo, kontribuinta al scienca komparo de lingvoj (m. 1867)
• 1793: Karl von Schiller, germana forstisto, filo de Friedrich Schiller (m. 1857)
• 1804: John Gould, angla ornitologo kontribuinta al teorio de natura selektado (m. 1881)
• 1817: Stefano Francisko Viktoro de Habsburgo-Loreno, hungara palatino, aŭstra arkiduko (m. 1867)
• 1817: Theodor Storm, germana verkisto (m. 1888)
• 1820: Václav Levý, ĉeĥa skulptisto (m. 1870)
• 1830: Márton Lendvay, hungara aktoro (m. 1875)
• 1834: Svami Purnananda, barata jogano, iniciatinto de spirita tradicio Aĝapa Jogo (m. 1928)
• 1852: Sándor Cserháti, hungara agronomo, profesoro, frato de Jenő Cserháti (m. 1909)
• 1854: Napoleon Cybulski, pola fiziologo, malkovrinto de adrenalino, kunkreinto de endokrinologio kaj pioniro de elektroencefalografio (m. 1919)
• 1864: György Alexics, hungara lingvisto, literaturhistoriisto (m. 1936)
• 1864: Robert Cecil, brita ministro Nobelpremiita pro kunkreado de la Ligo de Nacioj, esperantisto (m. 1958)
• 1867: Viola Zatureczky, rumania hungara verkistino (m. 1955)
• 1879: Margaret Sanger, usona verkistino kaj flegistino, aktivulino por kontraŭkoncipado, seksa edukado (m. 1966)
• 1886: Jan Masaryk, ĉeĥa diplomato, politikisto kaj framasono, ministro de Ĉeĥoslovaka ekzila registaro, filo de Tomáš Garrigue Masaryk, murdita (m. 1948)
• 1894: Talivaldo Indra, latva komercisto, instruisto de Moskva Instituto de Esperanto, estrarano de Latva Esperanto-Societo, landa sekretario de Internacia Cseh-Instituto, tradukinto de Ĉefeĉ-ŝlosilo en la latvan lingvon, ĉefkunlaboranto de la Enciklopedio de Esperanto (m. nekonata)
• 1898: Zoltán Vass, rumania hungara kuracisto (m. 1970)
• 1901: Andrej Andrejeviĉ Vlasov, soveta generalo, subskribinto de la kontraŭkomunista Manifesto de Prago, fondinto de la Rusa Liberiga Armeo, kunlaborinto kun la nazioj, ekzekutita (m. 1946)
• 1905: Albin Schaedel, germana vitroartisto, laboranta kiel vitroperlfaristo (m. 1999)
• 1907: Solomon Asch, pola-usona geŝtalt-psikologo kaj pioniro de socia psikologio (m. 1996)
• 1912: Andrij Maliŝko, ukraina poeto kaj kantverkisto, esperantigata de Petro Palivoda (m. 1970)
• 1913: Jacobo Arbenz, prezidento de Gvatemalo (m. 1971)
• 1916: Luis Corvalán, ĉilia politikisto (m. 2010)
• 1919: Deryck Cooke, angla muziksciencisto (m. 1976)
• 1920: Mario Benedetti, urugvaja verkisto, poeto, eseisto, ligita kun Bonaero, Havano, Limo, Madrido, Montevideo (m. 2009)
• 1920: Imre Simonyi, hungara poeto kaj liberprofesia verkisto (m. 1994)
• 1925: Wiktor Zin, pola profesoro, arkitekto, ĉefkonservisto de historiaj monumentoj, desegnisto (m. 2007)
• 1926: Michel Butor, franca verkisto, laŭreato de la premio Renaudot (m. 2016)
• 1928: Alberto Korda, kuba fotisto, konata de foto de Che Guevara (m. 2001)
• 1933: Ingo Swann, usona parapsikologo, mediumo, pentristo, verkisto, kreinto de fundamentoj de la nuntempa parapsikologio (m. 2013)
• 1946: Ferenc Sisak, rumania hungara inĝeniero pri elektro, universitata profesoro
• 1947: Jerzy Popiełuszko, pola romkatolika beatulo, defendanto de homrajtoj en la Pola Popola Respubliko, kapelano kaj subtenanto de "Solidareco", murdita de polaj sekretaj servoj (m. 1984)
• 1947: Wolfgang Schwarz, aŭstra artsketisto
• 1951: Gábor Pavluk, rumania hungara, germana skulptisto
• 1956: Kostas Karamanlis, ĉefministro de Grekio, membro de Nea Dimokratia
• 1959: Morten Harket, norvega kantisto de la norvega muzikgrupo a-ha
• 1959: András Szederjesi, rumania hungara/sveda skulptisto, pentristo
• 1959: François Grin, svisa ekonomikisto, partoprenanto de UK 2006, konata de la Raporto Grin
• 1961: László Ferencz, rumania hungara kemiisto, universitata instruisto
• 1961: Martina Gedeck, germana aktorino, ĵurianino de Berlinale
• 1965: Dmitrij Medvedev, ĉefministro kaj prezidanto de Rusio
• 1978: Silvia Navarro, meksika aktorino
• 1980: Ayọ, germana kantistino de soulo
• 1980: Gábor Csongor Szigeti, hungara artisto
• 1980: Artúr Loránd Lakatos, rumania hungara historiisto, publicisto
• 1983: Amy Winehouse, angla kantistino kaj kanzon-verkistino (m. 2011)

• -9: Nero Claudius Drusus, romia militisto kaj politikisto, duonfilo de imperiestro Aŭgusto Cezaro (n. -38)
• 258: Cipriano, episkopo de Kartago, patro de la Eklezio, katolika kaj ortodoksisma sanktulo (n. ĉirkaŭ 200)
• 407: Johano Krizostomo, episkopo de Konstantinopolo, kristana verkisto, doktoro de eklezio, katolika kaj ortodoksisma sanktulo (n. ĉirkaŭ 349)
• 786: Al-Hadi, abasida kalifo, filo de Al-Mahdi, frato de Harun ar-Raŝid (n. 764)
• 792: Osred la 2-a, reĝo de Northumbria, Anglio de 788 al 790 (n. nekonata)
• 891: Stefano la 5-a, papo malpermesinta slavan liturgion post la morto de Metodo (n. nekonata)
• 1146: Zengi, guberniestro de Halepo, fondinto de dinastio, murdita (n. 1085)
• 1321: Dante Alighieri, itala poeto, fondinto de itallingva poezio, antaŭulo de renesanco, kies La Divina Commedia estas majstroverko de la tutmonda literaturo (esperantigita kaj eldonita en la serio Oriento-Okcidento) (n. 1265)
• 1429: Karlo la 1-a Malatesta, itala kondotiero kaj soldulo (n. 1368)
• 1435: Johano de Lankastro, angla duko, respondeca pri mortigo de Johana de Arko (n. 1389)
• 1523: Adriano la 6-a, papo (n. 1459)
• 1712: Giovanni Domenico Cassini, itala astronomo, matematikisto, geodeziisto (n. 1625)
• 1741: Charles Rollin, franca historiisto, pedagogo kaj verkisto, populariganto de jansenismo (n. 1661)
• 1794: György Verestói, hungara reformita pastro, natursciencisto (n. 1739)
• 1805: Johann Martin Steiner, pentristo, urbestro kaj kronikisto
• 1809: Jan Karásek, ĉeĥa rabestro aganta en dislimejo de Bohemio kaj Luzacio (n. 1764)
• 1851: James Fenimore Cooper, usona verkisto, esperantigata de Roger Imbert (n. 1789)
• 1852: Duko de Wellington, angla militisto kaj politikisto, venkanto en la Batalo de Waterloo (n. 1769)
• 1860: Márton Csausz, hungara kuracisto, anatomo, profesoro (n. 1796)
• 1901: William McKinley, prezidento de Usono aneksinta Havajon (n. 1843)
• 1905: Pierre Savorgnan de Brazza, franca maroficiro, pioniro de franca koloniigado de Centra Afriko, honorigita per nomigo de la urbo Brazavilo (n. 1852)
• 1914: Izabella Fanghné Gyújtó, hungara verkistino, membrino de Transilvania Literatura Asocio (n. 1843)
• 1916: José Echegaray, hispana Nobelpremiita verkisto, matematikisto, inĝeniero (n. 1832)
• 1927: Isadora Duncan, usona dancistino, edzino de la rusa poeto Sergej Jesenin (n. 1877)
• 1927: Hugo Ball, germana verkisto, reĝisoro, dadaisto, pacisto, aŭtoro de biografio pri Hermann Hesse (n. 1886)
• 1937: Tomáš Garrigue Masaryk, prezidento de Ĉeĥoslovakio (n. 1850)
• 1944: Lajos Gáll, rumania hungara longdistanca kuristo (n. 1909)
• 1944: Árpád Paál, hungara ĵurnalisto, politikisto (n. 1880)
• 1944: Irena Schirtładze, kartvela-pola sanitariistino, soldato de Pola Enlanda Armeo, mortfalinta en la Ribelo de Varsovio (n. 1928)
• 1955: Viola Zatureczky, rumania hungara verkistino (n. 1867)
• 1964: Jazep Puŝĉa, belorusa poeto, literatura kritikisto kaj tradukisto, kunfondinto de la Literatura unio "Junularo" kaj la Literatura unio "Altaĵo" (n. 1902)
• 1964: Vasilij Grossman, soveta verkisto kaj ĵurnalisto, milita raportisto (n. 1905)
• 1971: Josef Lahnsteiner, aŭstra pilgrimadpastro, preĝĝejkonstruanto kaj regionhistoriisto (n. 1882)
• 1979: Nur Mohammad Taraki, afgana politikisto, verkisto en la paŝtoa lingvo, ĉefministro kaj prezidento de Afganio, murdita (n. 1916)
• 1979: Pál Pátzay, hungara skulptisto, medalisto, membro de Hungara Scienca Akademio, sekretario de Societo Szinyei Merse Pál (n. 1896)
• 1980: José María Gil-Robles, hispana politikisto kaj advokato aganta dum la Dua Hispana Respubliko (n. 1898)
• 1980: Gurgen Sevak, armena lingvisto gvidanta katedron de la armena lingvo, prezidanto de Armenuja Esperantista Unio, kaj sekretario de ties komitato kadre de la Sovetrespublikara Esperantista Unio, membro de Lingva Komitato, aŭtoro de lernolibro por armenoj, tradukisto por "Heroldo de Esperanto" kaj "Sennacieca Revuo", iniciatinto de la bulteno "Armena Esperantisto" (n. 1904)
• 1981: Aranka Gábor, hungara apotekistino kaj profesorino (n. 1922)
• 1982: Grace Kelly, usona aktorino, princino de Monako (n. 1929)
• 1988: Ferenc Fiala, hungara politikisto, skermisto, ĵurnalisto (n. 1904)
• 1997: András Berkesi, hungara verkisto (n. 1919)
• 1999: Attila Bozay, hungara komponisto, profesoro, instruisto, citristo kaj bekflutisto (n. 1939)
• 2000: Jerzy Giedroyc, pola publicisto kaj emigracia aganto, spertulo pri Sovetunio, ĉefredaktoro de la pariza pollingva semajnrevuo Kultura (n. 1906)
• 2003: Garrett Hardin, usona ekologo, mikroekonomikisto, verkisto (n. 1915)
• 2004: Tibor Szikszai, rumania hungara pedagogo (n. 1927)
• 2005: Robert Wise, usona filmreĝisoro konata de la muzikalo West Side Story (n. 1914)
• 2006: Mickey Hargitay, hungara aktoro kaj korpokulturisto (n. 1926)
• 2009: Patrick Swayze, usona aktoro, dancisto, kantisto kaj koreografo rolinta en muzikalo West Side Story (n. 1952)
• 2011: Rudolf Ludwig Mössbauer, germana Nobelpremiita fizikisto esploranta resonancon de Gama-radiado tra atomkernoj de solido (n. 1929)
• 2014: Boris Ĥimiĉev, soveta, rusia aktoro, diplomito de la Moskva Arta Teatro (n. 1933)
• 2015: Árpád Máthé, hungara kemiisto, engaĝita por Esperanto-instruado ĉe ELTE, preleganto de Internaciaj Kongresaj Universitatoj dum UK 1988, UK 1989, UK 1992 kaj UK 2005 (n. 1936)
• 2017: Mihály Mőcsényi, hungara pejzaĝarkitekto, altlerneja instruisto (n. 1919)

• Festoj kaj rememoroj en Katolika Eklezio:
  • Laŭdego de la Sankta Kruco, ankaŭ en anglikana kalendaro
• Pola Ortodoksa Eklezio: Nova Eklezia Jaro

La 14-a de septembro estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Lundo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Mardo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Merkredo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Vendredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Sabato en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097.