Vyškov - Vikipedio
El Vikipedio, la libera enciklopedio
- Eble vi serĉas Výškov.
| Vyškov | ||
| germane Wischau | ||
| urbo | ||
Urbodomo en Vyškov | ||
|
||
| Oficiala nomo: Vyškov | ||
| Kromnomoj: Moravia Versajlo, Hanakia Versajlo | ||
| Ŝtato |  Ĉeĥio
| |
|---|---|---|
| Regiono | Sudmoravia regiono | |
| Distrikto | Distrikto Vyškov | |
| Administra municipo | Vyškov | |
| Historia regiono | Moravio | |
| Parto de | Hanakio | |
| Ŝoseo | D1 | |
| - fervojstacio | Vyškov na Moravě | |
| Memorindaĵoj | Vyškov kastelo, Restaĵoj de remparoj | |
| Riveroj | Malá Haná, Haná | |
| Situo | Vyškov | |
| - alteco | 254 m s. m. | |
| - koordinatoj | 49° 16′ 12″ N 16° 59′ 35″ O / 49.27000 °N, 16.99306 °O (mapo) | |
| Areo | 50,40 km² (5 040 ha) | |
| Loĝantaro | 20 498 (2024) | |
| Denseco | 406,71 loĝ./km² | |
| Pordego | Vyškova pordego | |
| Ĝardeno | Kastela ĝardeno | |
| Unua skribmencio | 1141 | |
| Horzono | MET (UTC+1) | |
| - somera tempo | MET (UTC+2) | |
| Poŝtkodo | 682 01 | |
| NUTS 3 | CZ064 | |
| NUTS 4 | CZ0646 | |
| NUTS 5 | CZ0646 592889 | |
| Katastraj teritorioj | 5 | |
| Partoj de urbo | 13 | |
| Bazaj setlejunuoj | 30 | |
  Situo enkadre de Ĉeĥio | ||
 Vikimedia Komunejo: Vyškov
| ||
| Retpaĝo: www.vyskov-mesto.cz | ||
 Portalo pri Ĉeĥio
|
_03.JPG)
Vyškov estas urbo en Ĉeĥio kun 20 498 loĝantoj (2024), situanta en Moravio, sur supra fluo de rivereto Haná, 34 km nordoriente de urbo Brno. Laŭ la urbo nomiĝas Vyškova pordego.
La najbaraj municipoj de la setlejo estas Rostěnice-Zvonovice, Topolany, Radslavice, Prusy-Boškůvky, Armea spaco Březina, Hlubočany, Drnovice, Pustiměř, Luleč, Ježkovice, Krásensko, Křižanovice u Vyškova kaj Podomí.
Arkeologiaj trovaĵoj atestas loĝigon de tiu ĉi spaco jam en la malflrua ŝtona tempo. La unuaj skribmencioj estas el la jaro 1141, kiam la vilaĝo estis landsinjora posedaĵo. Fine de la 12-a jarcento ĉi tien estis transportita administra centro el Pustiměř. En 1248 Vyškov fariĝis posedaĵo de olomoucaj episkopoj kaj ĝi restis ilia preskaŭ 600 jarojn. En la 2-a duono de la 13-a jarcento la devene landsinjora vilaĝo ŝanĝiĝis en vilaĝon de urba tipo kaj ĝi akiris urbajn rajtojn. En la 14-a jarcento Vyškov estis jam urbo. En la tempo de husanaj militoj ĝi estis dezertigita de husanoj, en la tempo de hungaraj militoj ĝi estis forbruligita. Pluajn perdojn ĝi suferis dum la tridekjara milito. Prosperon ĝi ĝisatendis en la 2-a duono de la 17-a jarcento. Tiutempe ĉi tie estis eĉ episkopa monerstampejo kaj Vyškov havis kromnomon Moravia Versajlo. Incendio neniigis la urbon kaj kastelon en la jaro 1753. Malgraŭ tio, ke la renovigita kastelo ankoraŭ gastigis kelkajn signifajn personecojn (en la jaro 1800 ĉi tie renkontiĝis la rusa caro Aleksandro la I-a kun la aŭstria imperiestro Franciso), ĝi plu neniam atingis sian estintan belecon. Post napoleonaj militoj en la 1-a duono de la 19-a jarcento estis detruitaj la urbaj pordegoj kaj la urbo akiris novan spacon por evoluo.
La kernon de la urbo kreas triangula placo kun apudaj stratoj, kiujn foje ĉirkaŭigis remparoj kun tri enirejpordegoj. Hodiaŭ konserviĝis kelke da restaĵoj de la remparoj.
La kastelo en Vyškov staras en loko de devena gotika burgo el la 15-a jarcento. Kastelĝardeno estis fondita ankaŭ en la 15-a jarcento, post la sveda invado ĝi estis renovigita. En la konstruaĵo de la kastelo estas lokigita Muzeo de regiono de Vyškov, kiu koncentras kolektaĵojn historiajn, arkeologiajn, etnografiajn kaj kolektaĵon de belartoj. Konata estas ankaŭ ampleksa kolektaro de popolceramiko el Vyškov, kies produktado havis en Vyškov sian fonregionon de komence de la 18-a jarcento ĝis la jaro 1945. Renesanca urbodomo en la placo devenas el la jaro 1569. Ĝi estis renovigita en 1613 kaj en duono de la 18-a jarcento. Al renesancaj konstruaĵoj apartenas kapelo de sankta Anno kun fragmentoj de surmuraj pentraĵoj. La kapelo devenas el la 16-a jarcento.
En la urbo estas grava fabriko Rostex, kulturon prizorgas Biblioteko Karel Dvořáček kaj Muzeo de Vyškov-regiono kaj por amuzo servas Akvoparko Vyškov. En majo 2006 estis malfermita dinoparko, do parto de zoo kun figuroj de pratempaj saŭroj.
Vyškov membriĝas en 13 partojn, kiuj situas sur kvin katastraj teritorioj:
- k. t. Vyškov – partoj Vyškov-Město, Vyškov-Předměstí, Brňany, Křečkovice, Nosálovice kaj Nouzka
- k. t. Dědice u Vyškova – partoj Dědice, Hamiltony kaj Pazderna
- k. t. Lhota – partoj Lhota kaj Pařezovice
- k. t. Opatovice u Vyškova – parto Opatovice
- k. t. Rychtářov – parto Rychtářov
Evoluo de nombro de loĝantoj
La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1869 | 4 802 |
| 1880 | 10 747 |
| 1890 | 11 270 |
| 1900 | 11 921 |
| 1910 | 12 801 |
| 1921 | 12 432 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1930 | 12 341 |
| 1950 | 12 318 |
| 1961 | 12 413 |
| 1970 | 14 013 |
| 1980 | 18 330 |
| 1991 | 23 111 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2001 | 22 514 |
| 2011 | 21 391 |
| 2014 | 21 341 |
| 2016 | 21 250 |
| 2017 | 21 120 |
| 2018 | 20 999 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2019 | 20 883 |
| 2020 | 20 807 |
| 2021 | 20 304 |
| 2022 | 20 187 |
| 2023 | 20 426 |
| 2024 | 20 498 |
Eminentaj famuloj de la urbo estas verkisto Karel Dvořáček kaj sciencisto, vojaĝisto, verkisto kaj arabisto Alois Musil.
En Vyškov okazis la 11-a kongreso de Ĉeĥa Esperanto-Asocio en jaro 2005.
-
Gimnazio Vyškov
-
Domo de infanoj kaj junularo
-
Vyškova kastelo
-
Placo de Masaryk kun fontano kaj pestkolono
-
Urbodoma strato kun turo de la urbodomo
-
Placo de Masaryk, la nordorienta parto
-
Tombeja preĝejo de Virgulino Maria
-
Eksa sinagogo en Placo de Masaryk
-
Gimnazio en strato Komenského
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
- Vyškov en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
- Kategorio Vyškov en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
| Partoj de urbo Vyškov (13) |
|---|
k. t. Vyškov (Vyškov-Město ~ Vyškov-Předměstí ~ Křečkovice ~ Brňany ~ Nouzka ~ Nosálovice ~ Dědice-parto) ~ k. t. Dědice u Vyškova (Dědice-parto ~ Pazderna ~ Hamiltony) ~ k. t. Lhota (Lhota ~ Pařezovice) ~ Opatovice ~ Rychtářov |