هروی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
هروی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
هِرَوی می‌تواند در موارد زیر بکار رود:
- هروی باشندهٔ هریوه یا هری قدیم یا هرات امروزی.
- هروی لهجه‌ای از زبان فارسی رایج در هرات.
- هروی نام محله ای در شمال استان تهران
- ابوذر هروی، ابوذر عبدالله بن احمد بن محمد هروی انصاری مالکی، محدث مشهور که شهرت وی مربوط به انتقال جامع‌الصحیح بخاری است.
- ابوعبدالله هروی (متوفای ۲۷۷ ه. ق.)، از مشایخ و عرفای بزرگ هرات در سدهٔ سوم هجری، معاصر با طاهریان و صفاریان.
- امامی هروی کرمانی، از مدح‌سرایان سلطان‌های کرمان.
- قاضی هروی (متولد ۳۷۵ ه.ق در هرات)، محمد بن احمد عبادی، مُکَنّیٰ به ابوعاصم، از مشاهیرِ علما و فقهای شافعی.
- مُعینِ هِرَوی، مولانا معین‌الدین، از فضلای سدهٔ دهم هجری، که در علم و فضل و تقوا از مشاهیر عصر خود بود. او راست: «معارج النبوة» و «روضة الجنة» در تاریخ هرات و «تاریخ موسوی» و «روضة الواعظین».
- آصفی هروی، آصف بن نعیم‌الدین نعمت‌الله علی قُهِستانی (درگذشت: ۹۲۳ ه. ق. /۱۵۱۷ م.)، شاعر عصر تیموریان بود. وی شاگرد جامی بود و مورد توجه بدیع‌الزمان میرزای تیموری قرار گرفت و در دربار سلطان حسین بایقرا نیز کار می‌کرد.
- ابوشعیب هروی، صالح بن محمّد. یکی از اعاظم شعرای روزگار سامانیان.
- ازرقی هروی نام شاعر سدهٔ پنجم است.
- امامی هروی، ابوعبداﷲ محمد بن ابی‌بکر بن عثمان، از شاعران معروف نیمهٔ اول سدهٔ هفتم هجری.
- امانی هروی (متوفای ۹۸۱ ه.ق)، میرزا...، مشهور به میر میخچه، از شاعران سدهٔ دهم هجری.
- بدرالدین هروی، امام بدرالدین بن نورالدین هروی، از شاعران سدهٔ ششم هجری.
- انصاری هروی (زادهٔ ۳۹۶ ه.ق/۱۰۰۶ م. - درگذشتهٔ ۴۸۱ ه.ق/۱۰۸۸ م.)، شیخ‌الاسلام، ابواسماعیل، عبدالله بن ابی‌منصور محمد معروف به پیرِ هرات و خواجه عبدالله انصاری، از شاعران، دانشمندان و عارفان سدهٔ پنجم هجری.
- جنونی هروی، ملقب به ذوفنون، از شاعران سدهٔ نهم هجری هرات.
- حاذقهٔ هروی (متوفی ۱۲۵۹/۱۸۴۳)، شاعر عصر دُرّانی.
- دارای هروی، از شاعران سدهٔ نهم هجری معاصر امیر علیشیر نوایی.
- محمدیوسف ریاضی هروی (زادروز: ۱۲ ربیع‌الاول ۱۲۹۰ ه.ق)، محمدیوسف، تاریخ‌نگار و شاعر پارسی‌گوی اهل هرات.
- صایغ هروی
- عارفی هروی، مولانا محمود، شاعر سدهٔ نهم هجری/پانزدهم میلادی معاصر شاهرخ تیموری است.
- فخری هروی، سلطان‌محمد بن محمدامیرخان (یا سلطان) امیری هروی (زادهٔ حدود ۹۰۳ ه.ق/۱۴۹۳ م.؛ درگذشت: احتمالاً در آگره، پس از سال ۹۷۴ ه.ق/۱۵۶۶ م.)، شاعر، دانشمند، و صوفی که در باب جنبه‌های مختلف هنر شعر نوشته‌است. پدرش نیز شاعر بود و اسم مستعار امیری را برگزید. فخری هروی از مدح‌سرایان شاهان صفوی، شاه اسماعیل یکم و شاه تهماسب یکم نیز محسوب می‌شود.
- فدایی هروی، براتعلی فدایی هروی، از شاعران معاصر.
- فَرقیِ هِرَوی، از شاعران عصر صفوی.
- فصیحی هروی، میرزا فصیح‌الدین بن ابوالمکارم بن مولانا میرجان انصاری (زادهٔ ح. ۹۸۷ ه.ق/۱۵۷۹ م.؛ درگذشتهٔ ۱۰۴۹ ه.ق/۱۶۳۹ م.)، شاعر سدهٔ یازدهم ه.ق/هفدهم میلادی است.
- فوشَنجی هروی، علی و پسر احمد بن سهل، از عارفان اوایل سدهٔ چهارم هجری، معاصر خلافت عباسیان.
- کوثری هروی، از شاعران هرات و از مصاحبان خواجه آصفی.
- گازر هروی، ابومنصور گازُرِ هروی، از عارفان سدهٔ پنجم هجری.
- مظفر هروی (متوفای ۷۲۸ ه.ق)، از شاعران معاصر سلمان ساوَجی.
- مجلسی هروی، سید محمد، از شاعران سدهٔ نهم هجری و معاصر سلطان حسین بایقرا.
- محجوبهٔ هروی (۱۲۸۵–۱۳۴۵ ه.خ/۱۳۲۴ ق–؟)، نام اصلی بی‌بی صفورا، شاعر پارسی‌گوی اهل بادغیس افغانستان.
- مقصود هروی، مولانا یوسف‌شاه مشهور به درویش مقصود تیرگر، از شاعران سدهٔ دهم هجری.
- مهری هروی، از شاعران زبان فارسی در سدهٔ نهم هجری، به افتخار او هم‌اکنون نام یک لیسه (دبیرستان) را در هرات «لیسهٔ مهری هروی» گذاشته‌اند.
- ناظم هروی، از شاعران سدهٔ یازدهم هجری هرات.
- نظمی هروی، از شاعران سدهٔ نهم هجری قمری.
- ندائی هروی، سلطان محمد، معروف به حافظ و متخلص به ندائی، از شاعران سدهٔ نهم هرات و معاصر سلطان حسین بایقرا.
- نظام‌الدین هروی، از شاعران عهد سلطان حسین بایقرا و معاصر امیر علیشیر نوائی.
- نعیمی هروی، از شاعران سدهٔ نهم هجری قمری است و در عهد سلطان حسین میرزا بایقرا درگذشته است.
- نقیبی هروی، از شاعران سدهٔ نهم است و به مناسبت مصاحبت با امیر عبدالقادر نقیب تخلص نقیبی اختیار کرده‌است.
نویسندگان و تاریخ‌نگاران
[ویرایش]
- سیفی هروی (متولد: ۶۸۱ ه. ق. /۱۲۸۲ میلادی در هرات)، سیف بن محمد بن یعقوب هروی، تاریخ‌دان معاصر و مداح فخرالدین و غیاث‌الدین کَرت و مولف تاریخ‌نامهٔ هرات یا تاریخ سیفی است.
- محمدآصف فکرت
- صابر هروی
- غلامرضا مایل هروی
- نجیب مایل هروی
- امیر خلیل هروی، از خوشنویسان عصر صفوی، معاصر شاه طهماسب اول.
- پیرزاد هروی، استاد امین‌الله پیرزاد هروی (زادروز: ۱۳۲۰ ه.خ. در هرات؛ درگذشت: ۱۳۸۱ ه.خ. در هرات)، پسر حبیب‌الله پیرزاد پسر حاجی پیر، خوشنویس معاصر هرات و از شاگردان محمدعلی عطار هروی.
- میر علی هروی (متوفی ۹۲۴ یا ۹۲۵ یا ۹۲۶ ه. ق.)، نستعلیق‌نویس قرن دهم در دربار سلطان حسین بایقرا بوده‌است.
- میرعلی تبریزی
- دوست‌محمد کوشوانی هروی (درگذشت: احتمالاً در قزوین)، نویسنده، خوشنویس، نقاش و منتقد هنری، اهل کوشوان از روستاهای اطراف هرات، در عصر صفوی (روزگاه شاه تهماسب یکم) در قرن دهم هجری (شانزدهم میلادی) است. از وی آلبوم یا مرقعی (از مجموعه آثار خوشنویسی و نقاشی بجای مانده از گذشتگان) از سال ۱۵۴۴م/۹۵۱ ه. ق بجای مانده که هم‌اکنون در موزه کتابخانه توپ‌کاپی سرای در استانبول نگهداری می‌شود.
- عبدالله هروی، شهاب‌الدین ("طباخ" یا "آشپز")، خوشنویس اواسط سدهٔ هشتم هجری/پانزدهم میلادی که در هرات، سمرقند و مشهد فعال بود.
- عبدالرحیم هروی، عروف به عبدالرحیم عنبرین قلم از خوشنویسان و نستعلیق‌نویسان صاحب‌نام ایران و هند در اواخر سده دهم و اوایل سده یازدهم هجری.
- مجنون رفیقی هروی (درگذشت ۹۵۱ ه. ق)، پسر کمال‌الدین محمود رفیقی متخلص به مجنون و مشهور به مجنون چپ‌نویس، از شاعران و خوشنویسان مبتکر هرات در عهد سلطان حسین بایقرا در اواخر سدهٔ نهم و نیمهٔ نخست سدهٔ دهم هجری.
- محمدشفیع هروی حسینی، معروف به شفیعا و ملقب به «پیشوا» از خوشنویسان خط شکستهٔ نستعلیق در سدهٔ یازدهم هجری و از سادات شهر هرات.
- محمدعلی عطار هروی (زاده ۱۳۲۸ ه. ق/۱۲۸۹ ه. ش - درگذشت: ۱۳۷۱ ه. خ.)، خوشنویس برجستهٔ اهل هرات.
- یاری هروی کاتب (درگذشت ۹۸۰ ه. ق) از خوشنویسان زبردست خط نستعلیق سدهٔ دهم هجری در هرات.
- یاری هروی مذهب، مذهّب، نقاش، خوشنویس و شاعر سدهٔ دهم هجری.
- محمدی هروی، نگارگر ایرانی، فعال در نیمه دوم سدهٔ دهم ه.ق/شانزدهم م.
- ابوالحسن شمسی هروی، ریاضی‌دان سده‌های میانه. سجزی (اواخر سدهٔ چهرم قمری/دهم میلادی) از کارهای او در تثلیث کردن (به سه بخش تقسیم کردن) یک زاویه نقل کرده‌است.
- ابوالفضل هروی، ابوالفضل احمد ابن ابی‌سعید هروی، یکی از ستاره‌شناسان و ریاضیدانان ممتاز عصر بوییان در سدهٔ چهارم هجری/دهم میلادی است.
- عبدالرافع هروی، ضیاءالدین ابن عبدالفتح، شاعر، دستورنویس، و فیزیک‌دان معاصر خُسرومَلِک غزنوی بود.
- این هَزاردارِ هِرَوی، نام طبیبی ماهر و بزرگ از مردم هرات.
- موفق هروی (سده چهارم و پنجم ه. ق/دهم و یازدهم میلادی)، ابن منصور موفق هروی، پزشک و داروشناس و مؤلف کهن‌ترین کتاب فارسی موجود در داروشناسی.
- اُلفت هروی
- بنائی هروی
- عزیز هروی، رباب‌نواز و دوتارنواز مشهور معاصر هرات.
- گدامحمد هروی
- محب‌علی هروی
- محمدکریم هروی
- ناوک هروی (زادروز: ۱۳۱۷ خ. - درگذشت: ۱۳۷۴ خ.)، ذبیح‌الله خوشخوان هروی مشهور به ناوَک هِرَوی، از بزرگان موسیقی هرات.
- جواد هروی نماینده قاینات در مجلس شورای اسلامی