hy.wikipedia.org

Ալբերտա - Վիքիպեդիա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ալբերտա (այլ կիրառումներ)

Ալբերտա
Alberta

flag of Alberta? Զինանշան


ԵրկիրԿանադա Կանադա
ԿարգավիճակԿանադայի նահանգ
Մտնում էԿանադա
ՎարչկենտրոնԷդմոնտոն[1]
Խոշորագույն քաղաքԿալգարի
Ամենաբարձր կետMount Columbia?
Օրենսդրական մարմինLegislature of Alberta?[2]
Դատական մարմինCourt of Appeal of Alberta?
Պաշտոնական լեզուներանգլերեն
Բնակչություն▼4 262 635 մարդ (2021)[3]
Խտություն5,85
Տարածք661 848
Բարձրություն ծովի մ-ից՝
 - Բարձրագույն կետ
 - Ցածրագույն կետ
 Կոլումբիա[4], 3747 մ
 Վուդ Բուֆալո ազգային պարկ, 152 մ
Հիմնադրված էսեպտեմբերի 1, 1905[5] թ.
Սահմանակցում էՄոնտանա, Սասկաչևան, Բրիտանական Կոլումբիա և Հյուսիսարևմտյան տարածքներ
Ժամային գոտիMDT?[6]
ՀապավումAlta. և Alb.
ՓոխարինեցAlberta District?, Athabasca District?, Saskatchewan District? և Assiniboia District?
ISO 3166-2 կոդCA-AB
Հեռախոսային կոդ780, 403, 825 և 587
Փոստային ինդեքսներAB
Անվանված էԼուիզա Բրիտանացի Արգայլի դքսուհի[7]
alberta.ca​(անգլ.)

Ալբերտա (անգլ.՝ Alberta [ælˈbɜrtə]), Կանադայի 10 նահանգներից մեկը։ Մայրաքաղաքը՝ Էդմոնտոն քաղաքն է[8], խոշորագույն քաղաքը՝ Կալգարի։ Բնակչությունը՝ ▼4 262 635 մարդ (2021)[3]: Մակերեսը՝ 661 848 կմ²։

Ալբերտան գտնվում է Կանադայի արևմտյան հատվածում, արևմուտքում սահմանակցում է Բրիտանական Կոլումբիա նահանգի, արևելքում՝ Սասկաչևանի, հյուսիսում՝ Հյուսիս-Արևմտյան տարածքների և հարավում՝ Մոնտանա նահանգի հետ։

Ալբերտայի մայրաքաղաք Էդմոնտոնը գտնվում է նահանգի կենտրոնից դեպի հարավ։ Մայրաքաղաքից 300 կմ հեռավորության վրա գտնվում է Կալգարի քաղաքը, որը համարվում է նահանգի ամենախոշոր քաղաքը։ Էդմոնտոնը համարվում է Կանադայի նավթային ավազների և այլ հյուսիսային ռեսուրսների յուրացման կենտրոն։ Վերջին տվյալների համաձայն, այդ երկու քաղաքային շրջանների բնակչությունը գերազանցել է 1 միլիոնը[9]։

Ալբերտան իր անվանումը ստացել է Վիկտորիա թագուհու և արքայազն Ալբերտի երկրորդ դստեր՝ արքայադուստր Լուիզա Կարոլինա Ալբերտայի պատվին (1848-1939)։ Լուիզան Կանադայի 1878-1883 թվականներին ղեկավարող գեներալ-նահանգապետ մարկիզ Լորնի կինն էր։ Լուիզ լիճը, Կարոլին գյուղը և Ալբերտայի լեռը նույնպես իրենց անունը ստացել են Լուիզա արքայադստեր պատվին։ 2014 թվականի սեպտեմբերի 15-ից նահանգի վարչապետը Ջիմ Պրենտիսն է։

Ալբերտան զբաղեցնում է 661 848 կմ² մակերես, որը 5 %-ով փոքր է Տեխասի տարածքից կամ 20%-ով մեծ է Ֆրանսիայի տարածքից[10]։ Այն մեծությամբ չորրորդ խոշոր նահանգն է Քվեբեկից, Օնտարիոյից և Բրիտանական Կոլումբիայից հետո։

Նահանգի ամենաբարձր կետը 3747 մետր է, որը գտնվում է Կոլումբիա լեռան բարձունքին՝ Ժայռոտ լեռներում, իսկ ամենացածր կետը՝ 152 մետր է, որը գտնվում է Վուդ Բուֆալո ազգային պարկի հյուսիսարևելյան հատվածում[11]։

Ալբերտան ունի չոր ցամաքային կլիմա, որին բնորոշ է տաք ամառը և ցուրտ ձմեռը։ Տարածքը բաց է արկտիկական սառը հոսանքների համար, այդ պատճառով ձմռանը այստեղ լինում են սառնամանիքներ։ Ջերմաստիճանը այստեղ տատանվում է -54 °C-ից (−65 °F) Ալբերտայի հյուսիսային շրջաններում մինչև -46 °C (−51 °F) Ալբերտա նահանգի հարավային շրջաններում։ Ամռանը առավելագույն ջերմաստիճանը լեռներում կազմում է 32 °C (90 °F), իսկ Ալբերտայի հարավային շրջաններում՝ 40 °C (104 °F)[12]:

  1. ↑ 9 // Alberta Act
  2. ↑ 12 // Alberta Act
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&SearchText=Alberta&DGUIDlist=2021A000248&GENDERlist=1,2,3&STATISTIClist=1,4&HEADERlist=0
  4. ↑ «Principal heights by range or region». Статистическая служба Канады. 2005 թ․ փետրվարի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  5. ↑ 25 // Alberta Act
  6. ↑ 2 // (unspecified title)
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20140409220110/http://alberta.ca/history.cfm
  8. ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս». էջ 15.
  9. ↑ «Statistics Canada—CMA population estimates». Statistics Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  10. ↑ Statistics Canada (2005 թ․ փետրվար). «Land and freshwater area, by province and territory». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 7-ին.
  11. ↑ «Climate and Geography». About Alberta. Government of Alberta. 2008. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  12. ↑ «Climate of Alberta». Agroclimatic Atlas of Alberta. Government of Alberta. 2003. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 148)։