Վեզուվ - Վիքիպեդիա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Վեզուվ
Տեսակ	Գործող հրաբուխ, ստրատոհրաբուխ, տեսարժան վայր և լեռ
Երկիր	Իտալիա
Վարչատարածքային միավոր	Նեապոլ (գավառ)
Լեռնաշղթա	Somma-Vesuvius complex?
Բարձրությունը ծովի մակարդակից	1281 մետր[1]
Հարաբերական բարձրություն	1232 մետր[1]
Պահպանման տարածք	Vesuvius National Park?
Նյութ	tephrite?
Սմիթսոնիան կոդ	211020

Վեզուվ^[2] (իտալ.՝ Vesuvio), գործող հրաբուխ Իտալիայի հարավում, Նեապոլ քաղաքից 15 կմ դեպի արևելք։ Բարձրությունը 1281 մետր է, խառնարանի տրամագիծը 750 մետր է։

Կան ենթադրություններ, որ Վեզուվի առաջին ժայթքումը տեղի է ունեցել մ. թ. ա. VIII դ.^[3]։ Ուժեղ ժայթքումներ են եղել.

• Մ.թ. 79 թվականի օգոստոսի 24ին Վեզուվի ժայթքման արդյունքում ամբողջովին ոչնչացվել են հին հռոմեական Պոմպեյ, Հերկուլանում և Ստաբիա քաղաքները^[4]
• 1631 թվականին
• 1794 թվականին
• 1822 թվականին
• 1872 թվականին
• 1906 թվականին
• 1944 թվականին։

1944 թվականի ժայթքման ժամանակ լավան ոչնչացրել է Սան Սեբաստիան քաղաքը։ Այդ ժայթքումից հետո Վեզուվը գտնվում է թույլ ֆումարոլ գործունեության մեջ։

Վեզուվն առաջացնում է երեք կոն, որոնք, կարծես, դրված են մեկը մյուսի մեջ։ Արտաքին, ամենահին կոնի ներսում վեր է ցցվում ավելի բարձր և ավելի երիտասարդ հիմնական կոնը՝ բուն Վեզուվը (1277 մ)՝ գագաթի խառնարանով։ Վերջինիս հատակին պարբերաբար երևում է երրորդ՝ ժամանակավոր կոնը, որը ոչնչանում է առավել ուժեղ ժայթքումների ժամանակ (օրինակ, 1906 թվականին)։ Խառնարանում և թարմ լավային հոսքերում տեղ–տեղ դուրս են նետվում մինչև 400 °C ջերմաստիճան ունեցող ջրային գոլորշիներ և գազեր։

Վեզուվում, մոտ 600 մ բարձրության վրա, կա հրաբխագիտական դիտակայան (1842 թվականից)։

Վեզուվիան, իդոկրազ, միներալ, բարդ բնական սիլիկատն իր անունը ստացել է Վեզուվ հրաբխի անունից։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։