Toen in: leven in de armste wijk van Amsterdam - indebuurt Amsterdam

Door de eeuwen heen had Amsterdam een groot aantal arme wijken. De Jordaan is daar misschien wel de bekendste van. Maar heb je weleens gedacht aan de Jodenbuurt achter het Waterlooplein? Het leven daar was minstens zo zwaar als in de Jordaan, zo niet zwaarder.

De Jodenbuurt in Amsterdam ontstond nadat de eilanden Vlooienburg, Uilenburg, Rapenberg en Marken rond 1595 werden aangelegd. Deze eilanden vormden samen de Jodenbuurt, waarbij Vlooienburg gezien kan worden als het huidige Waterlooplein. Vanaf 1660 woonden er voornamelijk Joden op deze eilanden, die gevlucht waren voor vervolgingen in hun eigen land.

300 joden in 39 1-kamerwoningen

Nadat de rijke joden voornamelijk aan de Nieuwe Herengracht gingen wonen en de scheepswerven begonnen te verdwijnen van deze eilanden, werden er op de vrijgekomen plekken veel krakkemikkige huisjes dicht tegen elkaar gebouwd. Dit maakte de leefsituatie er niet beter op, want er was nog amper daglicht. Daarnaast ontstonden er veel vieze, donkere gangetjes en steegjes, wat de hygiëne niet ten goede kwam. Zo ook in de Roode Leeuwengang, waar ruim 300 Joden woonden in 39 1-kamerwoningen.

60000 Amsterdammers

Rond 1800 woonden er zo’n 30.000 Amsterdammers op deze vier eilanden, waarvan 75% een Joodse achtergrond had. Eind negentiende eeuw was het aantal verdubbeld en was dit het dichtstbevolkte stukje van Amsterdam. De voornaamste reden dat de Jodenbuurt de armste wijk was, kwam doordat Joden werden buitengesloten.

Ondanks dat ze geaccepteerd werden in Nederland (voornamelijk Amsterdam), mochten ze bepaalde beroepen niet uitvoeren of zich bij gildes aansluiten. Dit veranderde pas toen in 1795 Nederland in Franse handen viel onder het mom van ‘vrijheid, gelijkheid & broederschap’.

20e eeuw brengt ruimte

Ondanks dat de Joden meer vrijheid kregen, werd er pas eind negentiende eeuw echt naar de Jodenbuurt gekeken en werd er begin twintigste eeuw besloten om nieuwe woningen te bouwen op twee van de vier eilanden. Dit gaf ruimte voor een deel van de bewoners, al leefde nog steeds een groot deel van de Joden in armoede totdat uiteindelijk de Tweede Wereldoorlog uitbrak.

Het merendeel van de Joden werd afgevoerd en de lege huizen werden na de oorlog gesloopt, omdat tijdens de oorlog al het hout uit de huizen was weggehaald. Er is tegenwoordig niet veel meer te herkennen van de toenmalige Jodenbuurt. Alleen de oude straatnamen herinneren nog aan deze buurt.

We zochten nog veel meer voor je uit…