it.wikipedia.org

Ada Yonath - Wikipedia

Da Wikipedia, l'enciclopedia libera.

Ada E. Yonath
Premio Wolf Premio Wolf per la chimica 2006
Medaglia del Premio Nobel Premio Nobel per la chimica 2009

Ada E. Yonath, in ebraico עדה יונת? (Gerusalemme, 22 giugno 1939), è una chimica e cristallografa israeliana, vincitrice del premio Nobel per la chimica nel 2009 assieme a Thomas Arthur Steitz e a Venkatraman Ramakrishnan per i suoi studi sulla struttura e sulla funzione dei ribosomi. Dirige lo Helen and Milton A. Kimmelman Center for Biomolecular Structure and Assembly del Weizmann Institute of Science.

Nel 2009 è diventata la prima donna israeliana a vincere un premio Nobel[1], la prima donna del Medio Oriente a vincere un premio Nobel[2], nonché la prima donna a vincere un premio Nobel per la chimica in 45 anni.[3]

Ada Yonath è nata a Gerusalemme nel quartiere Geula di Gerusalemme. I suoi genitori, Hillel ed Esther Lifshitz, erano sionisti immigrati da Łódź in Polonia nel 1933, prima della fondazione dello Stato di Israele.[4] Suo padre era un rabbino che proveniva a sua volta da una famiglia rabbinica.

I suoi genitori si stabilirono a Gerusalemme, dove aprirono un negozio di alimentari, tra difficoltà economiche. Abitavano in un piccolo appartamento con numerose altre famiglie: Yonath menziona che i libri erano l'unico strumento a sua disposizione per tenersi occupata.[5]

Nonostante la loro povertà, i genitori la mandarono a scuola nel più benestante quartiere Beit HaKerem. Quando il padre morì, si trasferì a Tel Aviv[6], dove fu accettata alla scuola superiore Tichon Hadash benché la madre non potesse permettersi la retta. Per mantenersi agli studi, lei offriva lezioni di matematica ad altri studenti.[7]

Da giovane fu ispirata da Marie Curie[8]; nonostante ciò, non l'ha mai ritenuta un "modello".[9]

Tornata a Gerusalemme, nel 1962 si laureò in chimica, specializzandosi nel 1964 in biochimica presso l'Università Ebraica di Gerusalemme. Nel 1968 conseguì presso il Weizmann Institute of Science di Rehovot un'ulteriore specializzazione in cristallografia.

Ha una figlia, Hagit Yonath, medico presso lo Sheba Medical Center, e una nipote, Noa.[10] È la cugina di Ruchama Marton, attivista che si oppone alla contestazione dei territori contesi.[11]

Ada Yonath ha richiesto più volte il rilascio senza condizioni di tutti i prigionieri terroristi di Hamas, affermando che "tenere prigionieri i terroristi incoraggia il loro proposito di danneggiare Israele e i suoi cittadini... quando non avremo più prigionieri da rilasciare loro non avranno più motivi per rapire israeliani".[12]

  1. ^ Yaakov Lappin, Nobel Prize Winner 'Happy, Shocked', Jerusalem Post, 7 ottobre 2009. URL consultato il 7 ottobre 2009.
  2. ^ (EN) Karin Klenke, Women in Leadership: Contextual Dynamics and Boundaries, Emerald Group Publishing Limited, 27 aprile 2011, p. 191, ISBN 978-0-85724-561-8. URL consultato il 16 ottobre 2024.
  3. ^ Interview, Ada E. Yonath, The Nobel Prize in Chemistry 2009
  4. ^ (EN) Istv n Hargittai e Magdolna Hargittai, Candid Science VI: More Conversations with Famous Scientists, Imperial College Press, 2006, p. 390, ISBN 978-1-86094-885-5. URL consultato il 16 ottobre 2024.

    «Il suo cognome è scritto "Livshitz"»

  5. ^ Talk given at Moriah College, Sydney, 18 February 2010 as noted by a student present from James Ruse Agricultural High School
  6. ^ Israeli professor receives Life's Work Prize for women in science consultato 7 ottobre 2009
  7. ^ Former 'village fool' takes the prize, Jerusalem Post, su fr.jpost.com. URL consultato il 7 marzo 2022 (archiviato dall'url originale il 17 gennaio 2012).
  8. ^ (EN) ISRAEL21c - STORIES THAT IMPACT OUR WORLD, su ISRAEL21c. URL consultato il 16 ottobre 2024.
  9. ^ Talk given at Moriah College, 18 February 2010
  10. ^ Israel's Prof. Ada Yonath wins Nobel Prize, Haaretz, su haaretz.com. URL consultato il 1º dicembre 2013 (archiviato dall'url originale il 3 dicembre 2009).
  11. ^ Former 'village fool' takes the prize Archiviato il 17 gennaio 2012 in Internet Archive., Judy Siegel-Itzkovich, Jerusalem Post 8 March 2008
  12. ^ Israeli Nobel Laureate calls for release of all Hamas prisoners Archiviato l'8 febbraio 2010 in Internet Archive., Haaretz 10 October 2009

V · D · M

Vincitori del Premio Nobel per la chimica
1901 - 1925Jacobus Henricus van 't Hoff (1901) • Emil Fischer (1902) • Svante Arrhenius (1903) • William Ramsay (1904) • Adolf von Baeyer (1905) • Henri Moissan (1906) • Eduard Buchner (1907) • Ernest Rutherford (1908) • Wilhelm Ostwald (1909) • Otto Wallach (1910) • Marie Curie (1911) • Victor Grignard, Paul Sabatier (1912) • Alfred Werner (1913) • Theodore Richards (1914) • Richard Willstätter (1915) • Fritz Haber (1918) • Walther Nernst (1920) • Frederick Soddy (1921) • Francis Aston (1922) • Fritz Pregl (1923) • Richard Zsigmondy (1925)
1926 - 1950Theodor Svedberg (1926) • Heinrich Wieland (1927) • Adolf Windaus (1928) • Arthur Harden, Hans von Euler-Chelpin (1929) • Hans Fischer (1930) • Carl Bosch, Friedrich Bergius (1931) • Irving Langmuir (1932) • Harold Urey (1934) • Frédéric Joliot-Curie, Irène Joliot-Curie (1935) • Peter Debye (1936) • Walter Haworth, Paul Karrer (1937) • Richard Kuhn (1938) • Adolf Butenandt, Lavoslav Ružička (1939) • George de Hevesy (1943) • Otto Hahn (1944) • Artturi Virtanen (1945) • James B. Sumner, John Northrop, Wendell Meredith Stanley (1946) • Robert Robinson (1947) • Arne Tiselius (1948) • William Giauque (1949) • Otto Diels, Kurt Alder (1950)
1951 - 1975Edwin McMillan, Glenn T. Seaborg (1951) • Archer Martin, Richard Synge (1952) • Hermann Staudinger (1953) • Linus Pauling (1954) • Vincent du Vigneaud (1955) • Cyril Hinshelwood, Nikolaj Semënov (1956) • Alexander Todd (1957) • Frederick Sanger (1958) • Jaroslav Heyrovský (1959) • Willard Libby (1960) • Melvin Calvin (1961) • Max Perutz, John Kendrew (1962) • Karl Ziegler, Giulio Natta (1963) • Dorothy Hodgkin (1964) • Robert Woodward (1965) • Robert Mulliken (1966) • Manfred Eigen, Ronald Norrish, George Porter (1967) • Lars Onsager (1968) • Derek Barton, Odd Hassel (1969) • Luis Federico Leloir (1970) • Gerhard Herzberg (1971) • Christian Anfinsen, Stanford Moore, William Stein (1972) • E. O. Fischer, Geoffrey Wilkinson (1973) • Paul Flory (1974) • John Cornforth, Vladimir Prelog (1975)
1976 - 2000William Lipscomb (1976) • Il'ja Prigožin (1977) • Peter Mitchell (1978) • Herbert Brown, Georg Wittig (1979) • Paul Berg, Walter Gilbert, Frederick Sanger (1980) • Ken'ichi Fukui, Roald Hoffmann (1981) • Aaron Klug (1982) • Henry Taube (1983) • Robert Merrifield (1984) • Herbert A. Hauptman, Jerome Karle (1985) • Dudley Herschbach, Yuan T. Lee, John Polanyi (1986) • Donald J. Cram, Jean-Marie Lehn, Charles J. Pedersen (1987) • Johann Deisenhofer, Robert Huber, Hartmut Michel (1988) • Sidney Altman, Thomas Cech (1989) • Elias Corey (1990) • Richard R. Ernst (1991) • Rudolph Marcus (1992) • Kary Mullis, Michael Smith (1993) • George Olah (1994) • Paul Crutzen, Mario Molina, Frank Rowland (1995) • Robert Curl, Harold Kroto, Richard Smalley (1996) • Paul Boyer, John Ernest Walker, Jens Skou (1997) • Walter Kohn, John Pople (1998) • Ahmed Zewail (1999) • Alan Jay Heeger, Alan MacDiarmid, Hideki Shirakawa (2000)
2001 - oggiWilliam Knowles, Ryōji Noyori, Barry Sharpless (2001) • John B. Fenn, Kōichi Tanaka, Kurt Wüthrich (2002) • Peter Agre, Roderick MacKinnon (2003) • Aaron Ciechanover, Avram Hershko, Irwin Rose (2004) • Robert Grubbs, Richard Schrock, Yves Chauvin (2005) • Roger D. Kornberg (2006) • Gerhard Ertl (2007) • Osamu Shimomura, Martin Chalfie, Roger Tsien (2008) • Venkatraman Ramakrishnan, Thomas Steitz, Ada Yonath (2009) • Richard Heck, Ei-ichi Negishi, Akira Suzuki (2010) • Dan Shechtman (2011) • Brian Kobilka, Robert Lefkowitz (2012) • Martin Karplus, Michael Levitt, Arieh Warshel (2013) • Eric Betzig, Stefan Hell, William Moerner (2014) • Tomas Lindahl, Paul Modrich, Aziz Sancar (2015) • Jean-Pierre Sauvage, James Fraser Stoddart, Bernard Feringa (2016) • Jacques Dubochet, Joachim Frank, Richard Henderson (2017) • Frances Hamilton Arnold, George Pieczenik Smith, Gregory Paul Winter (2018) • John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham, Akira Yoshino (2019) • Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna (2020) • David MacMillan, Benjamin List (2021) • Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal, Barry Sharpless (2022) • Moungi Bawendi, Aleksej Ekimov, Louis E. Brus (2023) • David Baker, Demis Hassabis, John M. Jumper (2024)

V · D · M

Vincitori Premio Wolf - Categoria Chimica
Carl Djerassi (1978) · Herman Mark (1979) · Henry Eyring (1980) · Joseph Chatt (1981) · John Charles Polanyi - George C. Pimentel (1982) · Herbert S. Gutowsky - Harden M. McConnell - John S. Waugh (1984) · Rudolph Marcus (1985) · Elias James Corey - Albert Eschenmoser (1986) · David C. Phillips - David Blow (1987) · Joshua Jortner - Raphael David Levine (1988) · Duilio Arigoni - Alan Rushton Battersby (1989) · Richard R. Ernst - Alexander Pines (1991) · John Pople (1992) · Ahmed Zewail (1993) · Richard Lerner - Peter Schultz (1995) · Gilbert Stork - Samuel J. Danishefsky (1996) · Gerhard Ertl - Gábor Arpad Somorjai (1998) · Raymond Lemieux (1999) · Frank Albert Cotton (2000) · Henri B. Kagan - Ryōji Noyori - K. Barry Sharpless (2001) · Harry B. Gray (2004) · Richard N. Zare (2005) · Ada Yonath - George Feher (2007) · William Moerner - Allen Bard (2008) · Stuart A. Rice - Ching W. Tang - Krzysztof Matyjaszewski (2011) · Armand Paul Alivisatos - Charles M. Lieber (2012) · Robert S. Langer (2013) · Chi-Huey Wong (2014) · Kyriacos Costa Nicolaou - Stuart Schreiber (2016) · Robert G. Bergman (2017) · Omar Yaghi - Makoto Fujita (2018) · Stephen L. Buchwald - John F. Hartwig (2019) · Leslie Leiserowitz - Meir Lahav (2021) · Bonnie Bassler - Carolyn R. Bertozzi - Benjamin Cravatt (2022) · Chuan He - Hiroaki Suga - Jeffery W. Kelly (2023)
Agricoltura · Arti · Chimica · Fisica · Matematica · Medicina

V · D · M

Vincitori del Premio Louisa Gross Horwitz (Columbia University)
Luis Federico Leloir (1967) · Har Gobind Khorana, Marshall Warren Nirenberg (1968) · Max Delbrück, Salvatore Luria (1969) · Albert Claude, George Emil Palade, Keith R. Porter (1970) · Hugh E. Huxley (1971) · Stephen W. Kuffler (1972) · Renato Dulbecco, Harry Eagle, Theodore T. Puck (1973) · Boris Ephrussi (1974) · Sune Bergström, Bengt Samuelsson (1975) · Seymour Benzer, Charles Yanofsky (1976) · Michael Heidelberger, Elvin A. Kabat, Henry G. Kunkel (1977) · David Hubel, Vernon Mountcastle, Torsten Wiesel (1978) · Walter Gilbert, Frederick Sanger (1979) · César Milstein (1980) · Aaron Klug (1981) · Barbara McClintock, Susumu Tonegawa (1982) · Stanley Cohen, Viktor Hamburger, Rita Levi-Montalcini (1983) · Michael Stuart Brown, Joseph Goldstein (1984) · Donald D. Brown, Mark Ptashne (1985) · Erwin Neher, Bert Sakmann (1986) · Günter Blobel (1987) · Thomas R. Cech, Phillip Sharp (1988) · Alfred Gilman, Edwin Krebs (1989) · Stephen Harrison, Michael G. Rossmann, Don C. Wiley (1990) · Richard R. Ernst, Kurt Wüthrich (1991) · Christiane Nüsslein-Volhard, Edward Bok Lewis (1992) · Nicole Le Douarin, Donald Metcalf (1993) · Philippa Marrack, John Kappler (1994) · Leland Hartwell (1995) · Clay M. Armstrong, Bertil Hille (1996) · Stanley Prusiner (1997) · Arnold J. Levine, Bert Vogelstein (1998) · Pierre Chambon, Robert Roeder, Robert Tjian (1999) · H. Robert Horvitz, Stanley J. Korsmeyer (2000) · Avram Hershko, Alexander Varshavsky (2001) · James E. Rothman, Randy W. Schekman (2002) · Roderick MacKinnon (2003) · Tony Hunter, Tony Pawson (2004) · Ada Yonath (2005) · Roger David Kornberg (2006) · Joseph G. Gall, Elizabeth Blackburn, Carol W. Greider (2007) · F. Ulrich Hartl, Arthur Horwich, Rosalind Franklin (2008) · Victor R. Ambros, Gary Ruvkun (2009) · Thomas J. Kelly, Bruce Stillman (2010) · Jeffrey Connor Hall, Michael Rosbash, Michael Warren Young (2011) · Richard Losick, Joe Lutkenhaus, Lucy Shapiro (2012) · Edvard Moser, May-Britt Moser, John O’Keefe (2013) · James Patrick Allison (2014) · S. Lawrence Zipursky (2015) · Howard Cedar, Aharon Razin, Gary Felsenfeld (2016) · Jeffrey I. Gordon (2017) · Pierre Chambon, Ronald M. Evans, Bert O’Malley (2018) · Lewis C. Cantley, David M. Sabatini, Peter K. Vogt (2019) · Robert Fettiplace, James Hudspeth, Christine Petit (2020)
Controllo di autoritàVIAF (EN84144783000047395692 · ISNI (EN0000 0003 5348 2894 · ORCID (EN0000-0002-1856-6964 · LCCN (ENn81010061 · GND (DE1168810302 · J9U (ENHE987007348833805171