lb.wikipedia.org

1989 – Wikipedia

Dës Säit befaasst sech mam Joer 1989.

D'Joer 1989 huet op engem Sonndeg ugefaangen.

6. Februar: Ronnen Dësch a Polen; Solidarność soll nees zougelooss ginn, d'Zensur ofgeschaf, an eng zweet Kummer, de Senat, dee fräi gewielt soll ginn, soll geschaf ginn.
2. Mee: Ungarn fänkt domat un, d'Grenzspären no Éisträich ofzebauen.
8. Mee: Éischt Nummer vun der Gazeta Wyborcza, der éischter legaler Oppositiounszeitung am Ostblock.
9. Mee: De Slobodan Milošević gëtt Staatspresident vu Serbien.
4. Juni: Demokratesch Parlamentswalen a Polen: 'Solidaritéit kritt 99 vun 100 Sëtz am Senat.
7. Juli: De Sommet vum Warschauer Pakt zu Bukarest decidéiert d'"Recht vun all Vollek op Selbstbestëmmung".
19. Juli: De Wojciech Jaruzelski gëtt mat just enger Stëmm Majoritéit zum Staatspresident a Pole gewielt, den Tadeusz Mazowiecki (Solidarność) gëtt de 24. August den éischten net-kommunistische Ministerpresident.
19. August: Beim "Paneuropäesche Picknick" zu Sopron an Ungarn maache sech Honnerte vun DDR-Bierger iwwer d'Grenz an Éisträich.
23. August: Iwwer 1 Millioun Leit maachen eng Mënschekette vu 560 km op der Via Baltica tëscht Vilnius a Lettland an Tallinn an Estland.
7. Oktober: D'Ungaresch Sozilistesch Aarbechterpartei nennt sech an Ungaresch Sozialitesch Partei ëm an entmuecht sech gréisstendeels.
9. Oktober: Zu Leipzig gi bei der "Montagsdemonstration" trotz Verbuet 70.000 Leit op d'Strooss fir fir Reformen a Fräiheet ze demonstréieren; déi Woch drop sinn et der 120.000, nach eng méi spéit 300.000.
18. Oktober: Den Erich Honecker trëtt als President vum Staatsrot vun der DDR zeréck, den Egon Krenz gëtt säin Nofollger.
23. Oktober: An Ungarn trëtt déi nei Constitutioun a Kraaft: Ungarn ass eng Republik a keng "Volleksrepublik" méi.

4. November: Eng hallef Millioun Leit manifestéieren zu Ost-Berlin fir Reformen, Demokratie a Fräiheet.
9. November: D'DDR mécht d'Grenzen zu Westdäitschland op. Honnertdausende vu Leit kënne fir d'éischt Kéier no 28 Joer an de Westen.
10. November: De bulgaresche Staats- a Parteichef Todor Schivkov gëtt gestierzt.
13. November: De Prënz Hans-Adam II. vu Liechtenstein gëtt Staatschef vu Liechtenstein.
17. November: Zu Prag gëtt e Commémoratiounscortège vun der Police auserneegebeetscht; Ufank vun der Samettener Revolutioun.
18. November: Den Hans Modrow gëtt neie Ministerpresident vun der DDR.
25. Dezember: De gestierzte rumäneschen Diktator Nicolae Ceauşescu a seng Fra Elena ginn higeriicht.
29. Dezember: A Polen gëtt d'Constitutioun geännert.
29. Dezember: Als Suite vun der Samettener Revolutioun gëtt de Václav Havel President vun der Tschechoslowakei.

18. Juni: Chamber- an Europawalen. Bei de Chamberwale kritt d'CSV 22 Sëtz, d'LSAP der 18, d'DP der 11, d'GLEI an d'GAP der jee 2, den Aktiounskomitee 5/6 der 4 an d'KPL 1. Bei den Europawale ginn 3 Sëtz un d'CSV, 2 un d'LSAP an 1 un d'DP.
14. Juli: D'Regierung Santer-Poos II, eng CSV-LSAP-Koalitioun, gëtt vereedegt.
? Prozess ëm d'Waldbëlleger Affär.

Sëtzverdeelung no de Chamberwale vum 18. Juni

13. September: De Frederik de Klerk gëtt President vu Südafrika a leet Schrëtter an, fir d'Apartheid ofzeschafen.

1. Januar: E Fräihandelsofkommes tëscht den USA a Kanada trëtt a Kraaft.
24. Mäerz: De Pëtrolstanker Exxon Valdez leeft am Prince William Sound virun der Küst vun Alaska aus; zegdausend Tonne Pëtrol verknaschten eng 2000 Kilometer Côte.

3. Februar: Am Paraguay gëtt den Diktator Alfredo Stroessner ofgesat.
20. Dezember: Panama: Ufank vun enger militärescher Invasioun duerch d'USA, fir den Diktator Manuel Noriega gefaangen ze huelen.

14. Abrëll: D'sowjetesch Truppen zéie sech aus dem Afghanistan zeréck.
4. Juni: China: Massaker op der "Plaz vum Himmlesche Fridden" zu Peking.

4. Juni: Iran: Doud vum Ayatollah Khomeini. Den Ayatollah Chamene'i gëtt säin Nofollger.

29. Mäerz: D'Pyramid vum Louvre gëtt zu Paräis ageweit.
13. Juli: D'Opéra de la Bastille gëtt zu Paräis ageweit.

6. Mee: D'Grupp Riva gewënnt fir Jugoslawien mam Lidd Rock Me de 34. Eurovision Song Contest zu Lausanne.

Driving Miss Daisy kritt den Oscar fir de beschte Film.
Sex, lies and videotapes kritt d'Gëlle Palm zu Cannes.
Camille Claudel kritt de César fir de beschte Film.

A Wopbopaloobop A Lopbamboom vum Andy Bausch.
Mumm Sweet Mumm vum Paul Scheuer, Georges Fautsch a Maisy Hausemer.
De falschen Hond vum Menn Bodson, Gast Rollinger a Marc Olinger.

1.-3. Juli: De Prolog, déi 1. an déi 2. Etapp, souwéi den Depart vun der 3. Etapp vum Tour de France sinn zu Lëtzebuerg. De Greg LeMond gewënnt am Generalklassement 8 Sekonne virum Laurent Fignon.

9. Mee: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Prag, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1990, 0:4 géint Tschechoslowakei.^[1]
1. Juni: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Lille, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1990, 0:5 géint Belsch.^[2]
11. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Saarbrécken, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1990, 0:3 géint Portugal.^[3]
25. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp spillt zu Bréissel, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1990, 1:1 géint Belsch. De Gol fir d'Lëtzebuerger huet de Guy Hellers geschoss.^[4]
15. November: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu St. Gallen, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1990, 1:2 géint Schwäiz. De Gol fir d'Lëtzebuerger huet den Théo Malget geschoss.^[5]

1. Januar: Tornike Sanikidse, georgesche Schachgroussmeeschter.
10. Januar: Fiona Steil-Antoni, lëtzebuergesch Schachspillerin.
13. Januar: Claire Delcourt, lëtzebuergesch Politikerin.
19. Januar:Sven Clement, lëtzebuergesche Politiker.
19. Januar: Nick Clesen, lëtzebuergesche Vëlossportler.
16. Mäerz: Gabriel Attal, franséische Politiker.
31. Mäerz: Gilles Bettmer, lëtzebuergesch Foussballspiller.
31. Mäerz: Samanta Tīna, lettesch Sängerin.
21. Abrëll: Anouk Wagener, lëtzebuergesch Basketballspillerin.
1. Mee: Charlotte Bettendorf, lëtzebuergesch Reiderin.
19. Juni: Samirah Frisch, lëtzebuergesch Volleyballspillerin.
20. Juni: Pitt Koster, lëtzebuergesche Basketballspiller.
21. Juni: Kevin Krecke, lëtzebuergeschen Äishockeyspiller.
29. Juni: Thierry Hensen, lëtzebuergeschen Handballspiller.
2. Juli: Michel Kettenmeyer, lëtzebuergesche Foussballspiller.
5. Juli: Janine Hansen, lëtzebuergesch Foussballspillerin.
16. Juli: Gilles Mangen, lëtzebuergeschen Äishockeyspiller.
23. Juli: Daniel Radcliffe, englesche Schauspiller.
24. Juli: Frantizek Vosahlo, lëtzebuergesche Volleyballspiller.
2. August: Nacer Chadli, belsch-marokkanesche Foussballspiller.
28. August: Claude Mossong, lëtzebuergeschen Äishockeyspiller.
30. August: Danira Mustafić, lëtzebuergesch Volleyballspillerin.
2. September: Andy May, lëtzebuergesche Foussballspiller.
28. September: Raul Birenbaum, lëtzebuergesche Basketballspiller.
7. Oktober: Erik Akkersdijk, hollännesche Champion am Rubik's Cube.
14. Oktober: Mia Wasikowska, australesch Schauspillerin.
17. Oktober: Laurent Carnol, lëtzebuergesche Schwëmmer.
13. November: Ben Polidori, lëtzebuergeschen Ingenieur a Politiker
18. November: Eric Schroeder, lëtzebuergeschen Handballspiller.
19. November: Amel Cosic, lëtzebuergesche Foussballspiller.
21. November: Maxime Chanot, franséisch-lëtzebuergesche Foussballspiller.
8. Dezember: Noémie Raths, lëtzebuergesch Foussballspillerin.
13. Dezember: Taylor Swift, US-amerikanesch Sängerin.
27. Dezember: Kateryna Lahno, ukrainesch Schachspillerin.
28. Dezember: Salvador Sobral, portugisesche Sänger.

Theo Makowsky, däitschen Jazzbatteur.
7. Januar: Keeser Hirohito vu Japan.
13. Januar: Joe Spinell, US-amerikanesche Schauspiller.
20. Januar: Wenzel Profant, lëtzebuergesche Moler a Sculpteur.
23. Januar: Salvador Dalí, spuenesche Moler a Schrëftsteller (Surrealismus).
3. Februar: John Cassavetes, US-amerikanesche Schauspiller a Filmregisseur.
6. Februar: André Cayatte, Filmregisseur.
6. Februar: Jean-Pierre Koltz, lëtzebuergeschen Historiker.
12. Februar: Thomas Bernhard, éisträichesche Schrëftsteller.
14. Februar: James Bond, US-amerikaneschen Ornitholog.
25. Februar: Margo Lion, franséisch Schauspillerin.
20. Februar: Betty Mars, franséisch Sängerin.
27. Februar: Konrad Lorenz, éisträichesche Verhalensfuerscher an Nobelpräisdréier.
27. Februar: Christiane Schlechter-Wirtz, lëtzebuergesch Kabarettistin.
27. Februar: Paul Oswald Ahnert, däitschen Astronom
5. Mäerz: Arsène Soreil, belsche Schrëftsteller a Journalist.
6. Mäerz: Harry Andrews, englesche Schauspiller.
21. Mäerz: Fernand Schons, lëtzebuergesche Wënzer a Moler.
29. Mäerz: Bernard Blier, franséische Schauspiller.
10. Abrëll: Joan Barry, englesch Schauspillerin.
12. Abrëll: Tilda Thamar, argentinesch Schauspillerin.
15. Abrëll: Charles Vanel, franséische Schauspiller.
19. Abrëll: Daphne du Maurier, brittesch Schrëftstellerin.
23. Abrëll: Marcel Schumann, lëtzebuergesche Foussballspiller an Olympionik.
26. Abrëll: Lucille Ball, US-amerikanesch Schauspillerin.
26. Abrëll: Judith Dornys, kanadesch Schauspillerin.
28. Abrëll: Géza von Cziffra, ungaresche Filmregisseur an (Dréibuch)auteur.
30. Abrëll: Sergio Leone, italieenesche Filmregisseur.
17. Mee: Walter Gross, däitsche Schauspiller, Kabarettist a Synchronspriecher.
20. Mee: Anton Diffring, däitsche Schauspiller.
22. Mee: Gerd Oswald, däitsch-US-amerikanesche Filmregisseur, Filmproduzent an Dréibuchauteur.
3. Juni: Ayatollah Ruhollah Khomeini, iranesche Reliounschef.
5. Juni: André Michel, franséische Filmregisseur.
9. Juni: Antoine Bommertz, lëtzebuergesche Foussballspiller.
16. Juni: Antonio Román, spuenesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
26. Juni: François Mergen, lëtzebuergesche Bësch-Expert.
27. Juni: Michele Lupo, italieenesche Filmregisseur.
2. Juli: Franklin J. Schaffner, US-amerikanesche Filmregisseur.
6. Juli: János Kádár, ungaresche Politiker.
6. Juli: Jean Bouise, franséische Schauspiller.
7. Juli: Félix Unden, lëtzebuergesche Waasserballspiller an Olympionik.
10. Juli: Andrex, franséische Schauspiller a Sänger.
11. Juli: Laurence Olivier, brittesche Schauspiller a Regisseur.
13. Juli: Thers Bodé, lëtzebuergesch Journalistin, Psychologin, Politikerin a Fraerechtlerin.
16. Juli: Herbert von Karajan, éisträichesche Dirigent.
18. Juli: René Kohn, lëtzebuergesche Schwëmmer an Olympionik.
19. Juli: Carl-Heinz Schroth, àisträichesch-däitsche Schauspiller a Regisseur.
30. Juli: Evy Friedrich, lëtzebuergesche Cinéast a Filmkritiker.
16. August: Jemp Michels, lëtzebuergeschen Architekt, Moler a Sculpteur.
25. August: Jacques Castelot, belsch-franséische Schauspiller.
4. September: Georges Simenon, belsche Schrëftsteller.
4. September: Colin Clark, engleschen Ekonomist.
5. September: Lily Unden, lëtzebuergesch Molerin, Schrëftstellerin a Resistenzlerin.
14. September: Pérez Prado, kubanesche Museker a Komponist.
17. September: Marie-Louise Tidick-Ulveling, lëtzebuergesch Autorin.
26. September: Albert Hames, lëtzebuergesche Sculpteur.
28. September: Francis Claude, franséische Schauspiller.
28. September: Ferdinand Marcos, President vun de Philippinnen.
29. September: Edmond Cigrang, lëtzebuergesche Komponist a Musekpedagog.
4. Oktober: Graham Chapman, englesche Komiker.
4. Oktober: Noël-Noël, franséische Schauspiller, Dréibuchauteur a Filmregisseur.
6. Oktober: Bette Davis, US-amerikanesch Schauspillerin.
6. Oktober: Jacques Doniol-Valcroze, Filmregisseur.
9. Oktober: Fernand Ciatti, lëtzebuergesche Boxer an Olympionik.
16. Oktober: Cornel Wilde, US-amerikanesche Schauspiller a Filmregisseur.
20. Oktober: Anthony Quayle, englesche Schauspiller.
21. Oktober: Solange Frégnac, franséisch-lëtzebeurgesch Molerin.
6. November: Margarete Buber-Neumann, däitsch Publizistin a Schrëftstellerin.
6. Dezember: Joseph Herr, lëtzebuergesche Politiker an Historiker.
9. Dezember: R. G. Springsteen, US-amerikanesche Filmregisseur.
14. Dezember: Andrei Sacharow, russesche Friddensnobelpräisdréier a Physiker.
16. Dezember: Lee Van Cleef, amerikanesche Schauspiller.
16. Dezember: Silvana Mangano, italieenesch Schauspillerin.
17. Dezember: Luciano Salce, italieenesche Filmregisseur.
18. Dezember: Norbert Staudt, lëtzebuergesche Waasserballspiller an Olympionik.
18. Dezember: Jean Strauss, lëtzebuergesche Kanut an Olympionik.
22. Dezember: Samuel Beckett, iresche Schrëftsteller an Nobelpräisdréier.
22. Dezember: Massimo Serato, italieenesche Schauspiller.
24. Dezember: Roger Pigaut, franséische Schauspiller a Regisseur.
25. Dezember: Nicolae Ceausescu, rumäneschen Diktator.