nn.wikipedia.org

Jæren – Wikipedia

  • ️Thu Aug 12 2004

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Sandstrand sør på Jæren, ved Ogna.

Jæren er eit kystlandskap i Rogaland fylke. Fram til byrjinga av 1900-talet var stavemåten «Jæderen» i bruk. Midt på Jæren ligg kommunane Time og Klepp. Sør-Jæren er Hå kommune. Høg-Jæren omfattar dei høgareliggjande områda i Time og Hå, og delar av Bjerkreim og Gjesdal kommunar.

Jæren er ei kyststripe. Det er prega av låge moreneryggar frå istida, og den næringsrike jorda frå desse. Det flate landskapet ender i jærstrendene.

Jæren er eit av dei beste landbruksområda i landet, men har òg mykje industri. Mykje av industrien er tradisjonelt knytt til landbruk, og mykje er knytt til oljeverksemda i Nordsjøen.

Folketal i tabellen under er per 1. januar 2024.

Våpen Namn Areal Folketal Kommunenr. Målform
Gjesdal 617,98 12 362 1122 Nøytral
Hå 257,99 19 827 1119 Nøytral
Klepp 113,49 20 900 1120 Nynorsk
Randaberg 24,71 11 742 1127 Nøytral
Sandnes 1040,56 83 702 1102 Nøytral
Sola 69,05 28 685 1124 Nøytral
Stavanger 262,52 149 048 1103 Nøytral
Time 183,19 19 910 1121 Nynorsk

Ein jærbu er anten ein som bur på Jæren, eller ein som kjem derifrå. Dialekten (talemålet) vert kalla «jærsk». Forfattaren Arne Garborg, med si sterke tilknyting til området, vert omtala som «jærbu og europear».

Jærbanen er namnet på jarnbanelina Stavanger-Egersund. Jærbanen vart opna i 1878, og gjorde Jæren meir tilgjengeleg for reisande utanfrå. I denne tida var fleire kunstmålarar aktive på Jæren. Jærmalarar som Kitty Kielland og Nicolai Ulfsten var mykje på Jæren, og måla landskapsbilete.

Lokalavis for jærkommunane er Jærbladet.

  • Jøssang, Lars Gaute: Industrieventyret på Jæren : 1800-2000, Nærbø 2004.
  • Lye, Kåre Arnstein (red): Jærboka, Ås 1978.
  • Torvund, Helge og Snorre Aske: Jæren : Himmel og hav, 2007.