Kongevatn – Wikipedia

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Kongevatn (lat. Aqua regia) er ei blanding av konsentrert saltsyre og salpetersyre i høvet tre til ein, namnet kjem av at stoffet kan løysa opp det «kongelege» stoffet gull.

Kongevatn vert nytta til etsing, og i nokre analyseprosessar, det vert òg nytta i somme labratorium til å reinse glaskar for organiske stoff og metallpartiklar.

Når kongevatn løyser opp gull, vil salpetersyra løysa opp ei lita, mest ikkje merkande mengd gull, noko som gjer at gull-ionar (Au3+) dannar seg. Rein salpetersyre ville straks verta metta, men klor-iona (Cl-) i kongevatnet vil no binda seg til gull-iona, som so vert felt ut av løysinga. Slik kan salpetersyra ta opp meir gull, og prosessen held fram til gullet er løyst opp.

Ei likning for prosessen:

Au + 3NO₃^- + 6H⁺ → Au³⁺ + 3NO₂↑ + 3H₂O

Au³⁺ + 4Cl^- → AuCl₄^-

Kongevatn kan òg løysa opp platina, men dette er ein mykje meir komplisert prosess:

Pt + 2 HNO₃ + 4 HCl → (NO)₂PtCl₄ + 3 H₂O + 1/2 O₂ (NO)₂PtCl₄ + 2 HCl → H₂PtCl₄ + 2 NOCl

Kongevatn løyser ikkje opp sølv på denne måten, sidan det vil danna seg eit lag av sølvklorid som vernar metallet mot vidare syreåtak.

Kongevatn må blandast rett før ein skal bruka det. Etter at kongevatnet er blanda, vil det snøgt brytast ned og missa eigenskapen til å løysa opp gull.

HNO₃ + 3 HCl → NOCl + 2 Cl + 2 H₂O

• Universitetet i Oslo^{[daud lenkje]}