Arle — Wikipèdia
- ️Sat Apr 05 2008
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
|
Arle | |
|---|---|
 | |
| Au bòrd daus quais, vista sul centre istoric d'Arle. | |
 | |
| Geografia fisica | |
| |
| Coordenadas | 43° 40′ 36″ N, 4° 37′ 40″ E |
| Superfícia | 758,93 km² |
| Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
57 m 5 m 0 m |
| Geografia politica | |
| País |  Provença |
| Parçan | Camarga |
| Estat |  França |
| Region 93 |
Provença Aups e Còsta d'Azur  |
| Departament 13 |
Bocas de Ròse  |
| Arrondiment 132 |
Arle (capluòc) |
| Canton 1398 |
Capluòc de 2 cantons |
| Intercom 241300417 |
Comunautat d'aglomeracions d'Arle-Crau-Camarga-Montanheta |
| Cònsol | Patrick de Carolis (2020-2026) |
| Geografia umana | |
| Populacion Populacion totala (2018) |
51 031 ab.  51 831 ab. |
| Densitat | 69,26 ab./km² |
| Autras informacions | |
| Gentilici | arlatenc -a Arlesiens, Arlesiennes en francés |
| Còde INSEE | 13004 |
| www.ville-arles.fr |
Arle (en francés Arles) es una vila d'Occitània, en Provença e es la capitala de Camarga. Es una comuna dau departament dei Bocas de Ròse dins la region administrativa de Provença-Aups-Còsta d'Azur. Son animal totemic es lo leon. Lo gentilici es arlatenc -a.
Lo nom d’Arle deriva d’Arelate, mot d’origina celtica significant luec situat près de l’estanh[1], per referéncia ais terrenhs sanhós qu'enròdan la ciutat. Durant l'Edat dau Fèrre (sègle VIIIen-IIen avans J.-C.), Arle èra un dei principaus oppida celtics de Mediterranèa[2]. Vèrs 50 av. J.-C., Juli Cesar sona encara la ciutat Arelate dins sei Comentaris sus la Guèrra civila (I, 36, 4)[3].
Se pòt qu'en latin tardiu, lo nom Arelate sia estat abreujat en Àrele, a l'origina de la fòrma occitana[4]. La fòrma longa se conservèt dens lo nom dau parçan d'Arle, l'Arletés (Arlatés?).
Sos escainoms istorics son Arle lo Blanc a l'Edat Mejana e Arles en France ("Arles en França") abans 1789[5].
Arle se situa a la broa de Ròse, ont comença son dèlta a la pòrta de Camarga. La vila la bastiguèron au sègle VI sus un ròc que domina la riba senèstra de Ròse e se desvolopèt vèrs l'oèst, sus la riba drecha (quartier de Trencatalha) puèi au Sud (quartiers dau Borg Vièlh, de la Roqueta e de Barriòu) e au Nòrd (quartiers de Montplaser e de Trebon). La preséncia de paluns a l'èst a limitat son desvolopament dins aquela direccion. La vila d'Arle es marcada fortament per la preséncia de Ròse que la còpa en dos e que demòra encara, a l'ora d'ara, una menaça a causa de seis aigats.
La vila se compausa de nòus quartiers:
- L'Autura
Coma son nom l'indica es lo quartier pus aut de la vila, e tanben lo pus ancian , poblat dempuèi lo sègle VI. Sei carrieras pichòtas son fòrça presadas dei toristas; es uèi situat dins lo sector sauvagardat de la vila.
- La Ciutat (quartièr de l'Ostau de vila)
Situat au centre de la vila, lo quartier de la ciutat ne foguèt lo centre religiós e politic dempuei l'antiquitat. Aquela denominacion, d’origina medievala, es uei rarament utilizada; se ditz ara quartier de l'ostau de vila en referéncia a un de seis edificis mai conegut. D'una granda riquessa arquitecturala es tanben fòrça animat, en particular durant la Feria Coma l’ensems dau centre vila, fa partit dau sector sauvagardat.
- Lo Mejan
Lo Mejan se situa entre lei quartiers de la Ciutat a l’èst e au sud, de la Roqueta a l’oèst e de Ròse au nòrd; lo quartier ocupa una superfícia modesta dau centre de la vila e son abitat se distinguís pauc dei quartiers vesins. Son istòria remonta a la renaissença medievala de la vila. Encuei, ambe l’arribada deis edicions Actes Sud, lo quartier a pres una orientacion culturala e aperten tanben au sector suvagardat de la vila[6].
- La Roqueta
Sonat autrecòps, Borg dei Porcelets o Vielh Borg lo quartier de la Roqueta se situa entre Ròse, lo baloard Clemenceau e la carriera Gambetta. Lo nom de Borg deis Porcelets remonta au sègle XI quora lo quartier èra lo fèu dei senhors arlatencs. Lo tèrme de Vielh Borg li foguèt bailat per oposicion au quartier dau nòrd d’Arle creat pauc après e apelat lo Borg Nòu. Après estre estat un quartier de pescadors e de mestiers liats au flume dusca l’arrivada dau camin de fèrre au mitan dau sègle XIX, la Roqueta ambe seis ostaus estrechs e seis otèls particulars, es encuei un quartier de 2500 abitants que coneis un reviscòl important ambe l’implantacion de fòrça botigas e comèrcis[7].
- La Cavalariá / Pòrtanhèl
- Lo Barriòl (au sud)
- Lo Trebon (au nòrd)
- Leis Aliscamps (a l'èst)
- Trencatalha (a l'oèst)
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 |
| 20 000 | 18 470 | 20 151 | 20 150 | 20 236 | 20 048 | 20 460 | 23 101 | 23 208 |
| 1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 |
| 24 816 | 25 543 | 26 367 | 24 695 | 25 095 | 23 480 | 23 491 | 24 288 | 24 567 |
| 1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 |
| 29 314 | 28 116 | 31 010 | 31 014 | 29 146 | 32 485 | 29 165 | 35 017 | 37 443 |
| 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 |
| 41 932 |
45 774 |
50 059 |
50 500 |
52 058 |
50 426 |
51 970 |
52 197 |
52 729 53 817 |
| 2009 | 2010 | |||||||
| 52 979 54 088 |
52 661 53 785 | |||||||
|
| ||||||||
| Fonts | ||||||||
| Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE |
- Leis Arenas d'Arle, anfiteatre roman.
- Leis Aliscamps
- Glèisa de Sant Trefume
- Abadiá de Montmajor
- Obelisc d'Arle
- Vènus d'Arle
- Bertran Boisset (mitat sègle XIV-debuta sègle XV), erudit d'Arle, autor d'una cronica e d'un Tractat de destrar e d'atermenar.
La Via Tolosana dei camins de Sant Jacme debuta a Arle.
|
- ↑ Luec situat près (are) de l’estanh (late) ; lo radicau *lat- es generalament ligat au substantiu feminin latis, bessai celtic, que designa « un palun, una sanha ». Se retròba tanben aquela rasiga late dins d’autres toponims de vilatges situats dins de zonas de paluns, mai que mai en Provença o en Lengadòc : Pèiralata, Lata…
. Fonts : Encyclopédie universalis, consultée le 4/05/2008; patrimoine.ville-arles, consulté le 4/05/2008 - ↑ référence, Dominique Garcia, La Celtique méditerranéenne. Habitats et sociétés en Languedoc et en Provence. VIII-sègle IIs av. J.-C., éditions Errance, Paris, 2004, (ISBN 2-87772-286-4)
- ↑ « Naves longas Arelate numero XII facere instituit » (« Il fit construire à Arles douze vaisseaux de guerre »).
- ↑ DAUZAT, Albert. Les noms de lieux: origine et évolution; villes et villages--pays--cours d'eau--montagnes--lieux-dits. Delagrave, 1926.
- ↑ https://www.lexilogos.com/provencal/felibrige.php?q=arle
- ↑ Source : patrimoine.ville-arles.fr, consulté le 1/05/2008
- ↑ Source : patrimoine.ville-arles.fr, consulté le 1/05/2008
.svg) Lista del Patrimòni Mondial en Occitània |
|---|
| Albi, centre istoric • Arle, monuments romans e romanics • Aurenja, teatre antic e Arc de Trionf • Avinhon • Bordèu, Pòrt de la Luna • Camins de Compostèla • Canal de las Doas Mars • Ciutat de Carcassona • Caunas ornadas de la valada de Vesera • Causse e Cevenas • Mont Perdut, dins los Pirenèus • Pont de Gard • Sent Milion |
UNESCO.  |
