oc.wikipedia.org

Olympe de Gouges — Wikipèdia

  • ️Tue Jan 03 2017

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Infotaula de personaOlympe de Gouges
lang=oc
Modifica el valor a Wikidata
Biografia
Naissença7 de mai de 1748 Modifica el valor a Wikidata
Montalban Modifica el valor a Wikidata
Mòrt3 de novembre de 1793 Modifica el valor a Wikidata (45 ans)
París Modifica el valor a Wikidata
Donadas personalas
NacionalitatFrancesa Modifica el valor a Wikidata
Religiondeïsme Modifica el valor a Wikidata
Activitat
Camp de trabalhAbolicionisme (ca) Traduire e Feminisme Modifica el valor a Wikidata
Ocupaciondramaturg, jornalista, filosòf, escrivan, òme politic e autor Modifica el valor a Wikidata
PartitGirondins Modifica el valor a Wikidata
Òbras principalasDeclaracion dels Dreits de la Femna e de la Ciutadana e Zamore et Mirza ou l'Esclavage des Noirs Modifica el valor a Wikidata
Autres
ConjuntLouis Aubry (ca) Traduire (1765–) Modifica el valor a Wikidata
DescendénciaPierre Aubry de Gouges (ca) Traduire Modifica el valor a Wikidata
Condemnat pertradiment Modifica el valor a Wikidata

Signatura

Musicbrainz: 994c9128-867d-44c4-ab06-3f7eb3159189 Modifica el valor a Wikidata

Maria Goza (Marie Gouze), dita Olympe de Gouges (prononciat /ɔ'lɛmpə də ɡu'ʒə/; Montalban, 7 mai de 1748 - París, 3 novembre de 1793), foguèt una femna de letra e femna politica occitana. En 1791, escrivèt la Declaracion dels Dreits de la Femna e de la Ciutadana [1] que la tòca èra de denonciar la manca de libertat e d'oportunitat de la femna de son epòca. Es considerada coma l'una de las precursoras del feminisme dins l’estat francés.

Maria Goza nasquèt a Montalban, filha de Pèire Goza e d'Anna Olímpia Moisseta dins una familha menestrala. Afirma pasmens qu'es la filha del marqués Jean-Jacques Le Franc de Caixe de Lisle de Pompignan, un nòble que la reconeguèt pas jamai coma mainatge legitim. Se maridèt plan jova e foguèt veusa après dos ans amb un mainatge a sa carga. En 1770, s'installèt a París ont comencèt una carrièra literària en escrivent de pèças de teatre. Èra una brilhanta cronicaira e oratritz, malgrat qu'aguèsse pauc d'educacion e aguèsse pas jamai après a escriure corrèctament. [2]

Olympe de Gouges publica en febrièr de 1788 de Reflexions suls òmes negres :

« L’espècia d'òmes negres, çò escriviá abans la Revolucion, m’a totjorn interessada a son deplorable sòrt. Los que poguèri interrogar contentèron pas jamai ma curiositat e mon rasonament. Tractavan aquelas gents de bèstias, d’èssers que lo Cèl aviá renegats; mas en avançant en edat, vegèt clarament qu'èra la fòrça e lo prejutjat que los avián condemnats a aquel òrre esclavatge, que la Natura i aviá pas cap de reponsabilitat e que l’injust e poderós interès dels Blancs aviá tot fait.  »

Aquel tèxte la metèt en contacte amb la societat dels amics dels Negres que pasmens ne’n poguèt pas jamai èsser sòcia per encausa de sas cotizacions nautas e de son reglament interior exclusiu. En genièr de 1790, siá près de dos ans après la naissença d'aquela societat, negava en responsa a las imputacions d'un colon, li deure sas idèas :

« Es pas la causa dels filosòfs, dels Amics dels Negres qu'entrepreni de defendre mas la miá pròpria, e me voldrètz plan permetre de me servir de las solas armas que son en mon poder… Vos pòdi donc atestar, Sénher, que los Amics dels Negres existissián pas quand ai concebut aquel subjècte, e deuriatz puslèu presumir, se la prevencion vos aguèsse pas eissorbat, qu'es benlèu segon mon drama qu'aquela societat s'es formada, o qu'ai agut l'urós meriti de m'encontrar noblament amb ela. »

En 1788, publiquèt dos panflets politics que suscitèron esmai e debat, sustot dins lo Journal général de France. Olímpia desvolopèt alara un projècte d'apròchi patriotic dins sa celèbra Lettre au peuple[3], prepausant un vast programa de reformas socialas e societalas dins sas Observations patriotiques[4]. Aqueles escriches son seguits d'autras novèlas brocaduras adreçadas als representants de las tres principalas legislaturas de la revolucion, als clubs patriotics e a mai d'una personalitat dont Mirabeau, Lafayette e Necker qu'admira particularament. Sas posicions son totjorn plan pròchas de las dels convidats del salon d'Auteuil de Dame Helvétius, l'esposa del filosòf Adrien Helvétius. S'opausant a una lei de març de 1793 sus la repression dels escriches, Olímpia denóncia lo fach que la lei contravenga als principis republicans. Redigís alara un manifèst d'inspiracion federalista, entitolat « las tres urnas o la salutacion de la patria, per un viatjaire de l'aire ». Es arrestada e deferida al tribunal revolucionari lo 6 d'agost de 1793 ont es acusada per las posicions qu'a presas[5].

Es embarrada dins la preson de l'abadiá de Saint-Germain-des-Prés, demandant de badas un tractament adeqüat. A causa d'una nafradura reçaupuda en preson, es enviada a l'infirmariá de la Petite-Force, ont parteja una cellula amb Madame de Kolly, una femna emprenhada ja condemnada a mòrt. En octobre seguent, obten un transferiment a la pension de Madame Mahay, mena de preson per ricas ont lo regim carceral èra mai clement e tolerant e ont, se ditz, auriá agut una ligason amb un autre detengut. Demanda sa mesa en jutjament dins doas afichas que capita de far sortir clandestinament de preson, per s'opausar a las pesugas acusacions portadas contra ela.

Traducha en justícia lo matin del 2 de novembre, quaranta uèch oras solament après l'execucion de sos amics girondins, es condemnada a mòrt. Al contra de çò que s'escriguèt al sègle seguent, per exemple per Jules Michelet, los testimoniatges de l'epòca afirman que montèt al cadafalc sens cap de crenhença, amb fòrça coratge e dignitat[6]. Sa darrièra letra es adreçada a son filh, l'adjudant general Aubry de Gouges, que l'a ignorada de crenhença d'èsser perseguit. Dins sa Declaracion dels dreches de la femna, reïtèra : « Aital coma las femnas an lo drech de montar sul cadafalc, devon tanben aver lo drech d'accedir a las mai nautas cargas ». Mas lo procuraire de la Comuna de París, Pierre-Gaspard Chaumette, dins son discors als republicans, s'èra trufat de sos prepauses e s'èra felicitat de la condemnacion a mòrt, meritada segon el, perque aviá oblidat « las vertuts que convenián a son sèxe ».

Olímpia es inumada al cementèri de la Madeleine.

Teatre en lenga francesa :

  • l'Esclavage des Noirs ou l'heureux naufrage (1786)
  • L'Homme généreux (1786)
  • Les Démocrates et les aristocrates, ou les curieux du champ de Mars (1790)
  • La Nécessité du divorce (1790)
  • Le Couvent, ou les vœux forcés (1790)
  • Mirabeau aux Champs Élysées (1791)
  • La France sauvée, ou le tyran détrôné (1792)
  • L'Entrée de Dumouriez à Bruxelles, ou les vivandiers (1793)
  • Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne (1791)
  1. ↑ Muñoz Páez, Adela. Sabias. La cara oculta de la ciencia (en castelhan). Penguin Random House, 1/3/2017, p. 223-225. ISBN 9788499927022
  2. ↑ Muñoz Páez, Adela. Sabias. La cara oculta de la ciencia (en castelhan). Penguin Random House, 1/3/2017, p. 223-225. ISBN 9788499927022
  3. ↑ Olympe de Gouges, op. cit., p. 69
  4. ↑ Ibidem, p. 73
  5. ↑ Olivier Blanc, op. cit. p. 167
  6. ↑ Ibidem, p. 184
  • Olivier Blanc, Olympe de Gouges, Paris, Syros, 1981