Eli Jiszaj, właśc. Elijahu Jiszaj (hebr. אליהו „אלי” ישי; ang. Eli Yishai; ur. 26 grudnia 1962 w Jerozolimie) – izraelski polityk. Lider partii religijnej Żydów sefardyjskich Szas w latach 2000–2013. wicepremier w latach 2001–2003 oraz 2006–2013, minister pracy i opieki społecznej w latach 1996–2000, minister spraw wewnętrznych w latach 2001–2002, 2002–2003 oraz 2009–2013, minister przemysłu, handlu i zatrudnienia w latach 2006–2009, poseł do Knesetu w latach 1996–2015.

Był członkiem jerozolimskiej rady miejskiej w latach 1987–1988.

Po raz pierwszy został wybrany do Knesetu w 1996. Jego dobre relacje z duchowym przywódcą Szasu – rabinem Owadią Josefem – oraz przewodniczącym Arje Derim sprawiły, że został w wieku 34 lat mianowany na stanowisko ministra pracy i spraw społecznych. Już wtedy miał się dać poznać jako prawicowiec. Po objęciu swojego urzędu zainicjował program deportacji nielegalnych pracowników z zagranicy, którzy według ministra mieli zabierać miejsca pracy Izraelczykom. Mimo wysiłków Jiszaja, liczba tych pracowników zamiast zmaleć wzrosła z poziomu 74 000 do 123 000^[1].

Od 4 maja 2006 do 31 marca 2009 roku w rządzie Ehuda Olmerta minister przemysłu, handlu i zatrudnienia. Po wyborach w 2009 roku, w wyniku których lider Likudu Binjamin Netanjahu utworzył koalicję rządową, Jiszaj wszedł 31 marca 2009 roku w skład gabinetu jako wicepremier i minister spraw wewnętrznych^[2].

Znalazł się „pod ostrzałem” prasy, kiedy w lutym 2006 roku powiedział, iż „homoseksualizm to oczywista choroba” i życzył gejom i lesbijkom „szybkiego powrotu do zdrowia”^[3]. Jiszaj powiązany był blisko z ortodoksyjną organizacją Jad le-Achim, która zajmuje się przeciwdziałaniem chrześcijańskich misjonarzy w Izraelu i przeprowadza akcje odbicia Żydówek porwanych przez Arabów. Dodatkowo sprzyjał inicjatywom blokującym możliwość zawierania związków małżeńskich między Żydami i nie-Żydami^[4].

15 grudnia 2014 roku Jiszaj ogłosił swoje odejście z Szasu i utworzenie nowej partii. Było to głośne wydarzenie, ponieważ przewodził on sefardyjskiej partii dłużej niż Arje Deri. Za jego rządów ugrupowanie przyjęło „jastrzębią” postawę wobec konfliktu izraelsko-palestyńskiego, przeciwne było jakimkolwiek rozmowo pokojowym. Przyczyną odejścia były prywatne animozje z Derim oraz odsunięcie Jiszaja od przywództwa w Szasie przez Radę Mędrców Tory^[5]. Przed konferencją założycielską Jiszaj skonfrontował się ze zwolennikami Szasu i Derjego, został okrzyknięty także zdrajcą^[6]. Błogosławieństwa inicjatywie udzielili rabini Szelomo Awiner i Me’ir Mazuz^[5]. Mimo początkowych zapewnień, że nowa partia Jiszaja – Jachad – ha-Am Itanu – wystartuje samodzielnie w wyborach w 2015 roku, to wystawiła ona wspólną listę z Żydowską Siłą. Ugrupowanie otrzymało 3% głosów i nie przekroczył ówczesnego progu wyborczego 3,25%^[7].

Przed wyborami w kwietniu 2019 roku Binjamin Netanjahu nalegał żeby liderzy partii narodowo-religijnych utworzyli wspólną listę. Jednak rabin Mazuz zabronił Jiszajowi jakichkolwiek negocjacji, ponieważ stwierdził, że w takiej inicjatywie byłoby zbyt duże prawdopodobieństwo pojawienia się kobiety. Wobec takiej decyzji duchowego przywódcy, Jiszaj uznał, że jego Jachad wystartuje samodzielnie^[8]. Jednak po tej decyzji rabin Mazuz podjął rozmowy z władzami Zjednoczonego Judaizmu Tory. W ich rezultacie Jiszaj uznał, że nie wystartuje ze swoją partią w wyborach, a swoje poparcie przekaże partii ortodoksyjnej. Polityk uznał, iż wszystkie głosy poparcia zyskane w kampanii wyborczej zostaną przekazane większemu, ortodoksyjnemu ugrupowaniu. W zamian liderzy Zjednoczonego Judaizmu Tory obiecali Jiszajowi, że przedstawią jego kandydaturę w ewentualnych rozmowach koalicyjnych na stanowisko dotyczące problemów mieszkaniowych społeczności ortodoksyjnej^[9].

Jest żonaty i ma szóstkę dzieci.

↑ Ami Pedahzur, The Triumph of Israel's Radical Right, New York: Oxford University Press, 2012, s. 143-144, ISBN 978-0-19-974470-1.
↑ Eighteenth Knesset: Government 32. [dostęp 2009-04-03]. (ang.).
↑ Attila Somfalvi: Shas chairman: Gays are sick people. [dostęp 2009-04-04]. (ang.).
↑ Ami Pedahzur, The Triumph of Israel's Radical Right, New York: Oxford University Press, 2012, s. 194, ISBN 978-0-19-974470-1.
↑ ^a ^b Yair Ettinger, אלי ישי הכריז על הקמת מפלגה חדשה; „נזכה ביותר מ-10 מנדטים”, „Ha-Arec”, 15 grudnia 2014 [dostęp 2019-05-04].
↑ Ex-Shas MK Yishai called ‘traitor’ as he unveils new party, „The Times of Israel”, 15 grudnia 2014 [dostęp 2019-05-04].
↑ Israel Democracy Institute, Yachad [online] [dostęp 2019-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-29].
↑ Hezki Baruch, Eli Yishai to run alone, „Aruc Szewa”, 21 lutego 2019 [dostęp 2019-05-04].
↑ Eli Yishai bows out, will support UTJ party, „Aruc Szewa”, 27 marca 2019 [dostęp 2019-05-04].

Eli Jiszaj (ang.) – profil na stronie Knesetu.
Ami Pedahzur, The Triumph of Israel's Radical Right, Oxford University Press, New York 2012.

Eli’ezer Kaplan (1952)
Abba Eban (1963–1966)
Jigal Allon (1968–1977)
Simcha Erlich (1977–1983)
Jigael Jadin (1977–1981)
Dawid Lewi (1981–2000)
Icchak Nawon (1984–1990)
Mosze Nissim (1990–1992)
Zewulun Hammer (1996–1998)
Refa’el Etan (1996–1999)
Mosze Kacaw (1996–1999)
Jicchak Mordechaj (1999–2000)
Binjamin Ben Eli’ezer (1999–2001)
Eli Jiszaj (2001–2013)
Szimon Peres (2001–2007)
Natan Szaranski (2001–2003)
Silwan Szalom (2001–2015)
Tommy Lapid (2003–2004)
Amir Perec (2006–2007)
Sza’ul Mofaz (2006–2012)
Awigdor Lieberman (2006–2012)
Ehud Barak (2007–2013)
Chajjim Ramon (2007–2009)
Mosze Ja’alon (2009–2013)
Dan Meridor (2009–2013)
Eli Jiszaj (2006–2013)
Gidon Sa’ar (2021)
Beni Ganc (2021–2022)
Jariw Lewin (od 2022)