Geografia Unii Europejskiej – Wikipedia, wolna encyklopedia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Geografia Unii Europejskiej

Najludniejsze są Niemcy, najmniej ludności ma Malta.

Lp.	Miasto	Ludność	Zdjęcie
1.	Berlin	3 644 826[potrzebny przypis]
2.	Madryt	3 266 126[potrzebny przypis]
3.	Rzym	2 879 728[potrzebny przypis]
4.	Paryż	2 187 526[potrzebny przypis]
5.	Warszawa	1 861 975[potrzebny przypis]
6.	Hamburg	1 841 179[potrzebny przypis]
7.	Bukareszt	1 716 983[potrzebny przypis]
8.	Budapeszt	1 752 286[potrzebny przypis]
9.	Wiedeń	1 897 491[potrzebny przypis]

Ponadto m.in.: Neapol, Lizbona, Hamburg, Monachium, Lille-Kortrijk.

UE zajmuje obszar 4 422 773 km². Geograficznie leży na 5^[a] kontynentach: w Europie (większość terytorium), w Azji (Cypr), w Afryce (m.in.: Reunion, Ceuta), w Ameryce Południowej (Gujana Francuska), w Ameryce Północnej (m.in. Martynika). Suma terytoriów państw członkowskich daje 7. miejsce pod względem powierzchni (za Australią, przed Indiami) i stanowi 3% powierzchni lądu. Największa powierzchniowo jest Francja, najmniejsza Malta.

Lista państw – członków Unii Europejskiej

Lp.	Kraj	Oficjalna nazwa	Położenie	Kod ISO 3166-1	Stolica	Data przystąpienia do EWG/UE	Powierzchnia	Ludność (2016)[1]	Obszary specjalne
1	Austria	Republika Austrii		AT	Wiedeń	1 stycznia 1995(dts)	83 871 km²	8 700 471		(więcej)
2	Belgia	Królestwo Belgii		BE	Bruksela	25 marca 1957(dts)[b]	30 528 km²	11 289 853		(więcej)
3	Bułgaria	Republika Bułgarii		BG	Sofia	1 stycznia 2007(dts)	110 910 km²	7 153 784		(więcej)
4	Chorwacja	Republika Chorwacji		HR	Zagrzeb	1 lipca 2013(dts)	56 594 km²	4 190 669		(więcej)
5	Cypr	Republika Cypryjska		CY	Nikozja	1 maja 2004(dts)	9251 km²	848 319	Wyłączając:  Cypr Północny[c] Strefa buforowa ONZ	(więcej)
6	Czechy	Republika Czeska		CZ	Praga	1 maja 2004(dts)	78 866 km²	10 553 843		(więcej)
7	Dania	Królestwo Danii		DK	Kopenhaga	1 stycznia 1973(dts)	43 094 km²	5 707 251	Wyłączając:  Grenlandia[d]  Wyspy Owcze	(więcej)
8	Estonia	Republika Estońska		EE	Tallinn	1 maja 2004(dts)	45 226 km²	1 315 944		(więcej)
9	Finlandia	Republika Finlandii		FI	Helsinki	1 stycznia 1995(dts)	338 145 km²	5 487 308	Włączając:  Wyspy Alandzkie	(więcej)
10	Francja	Republika Francuska		FR	Paryż	25 marca 1957(dts)[b]	674 843 km²	66 661 621	Włączając:  Gujana Francuska  Gwadelupa  Majotta[e]  Martynika  Reunion  Saint-Martin[f] Wyłączając:  Nowa Kaledonia  Polinezja Francuska  Saint-Barthélemy[g]  Saint-Pierre i Miquelon  Wallis i Futuna  Wyspa Clippertona  Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne	(więcej)
11	Grecja	Republika Grecka		GR	Ateny	1 stycznia 1981(dts)	131 990 km²	10 783 748	Włączając: Athos	(więcej)
12	Hiszpania	Królestwo Hiszpanii		ES	Madryt	1 stycznia 1986(dts)	506 030 km²	46 438 422	Włączając:  Ceuta  Melilla  Wyspy Kanaryjskie	(więcej)
13	Holandia[h]	Królestwo Niderlandów[i]		NL	Amsterdam [j]	25 marca 1957(dts)[b]	41 526 km²	16 979 120	Wyłączając:  Aruba  Bonaire  Curaçao  Saba  Sint Eustatius  Sint Maarten	(więcej)
14	Irlandia	Irlandia		IE	Dublin	1 stycznia 1973(dts)	70 273 km²	4 723 605		(więcej)
15	Litwa	Republika Litewska		LT	Wilno	1 maja 2004(dts)	65 303 km²	2 888 558		(więcej)
16	Luksemburg	Wielkie Księstwo Luksemburga		LU	Luksemburg	25 marca 1957(dts)[b]	2586 km²	576 249		(więcej)
17	Łotwa	Republika Łotewska		LV	Ryga	1 maja 2004(dts)	64 589 km²	1 968 957		(więcej)
18	Malta	Republika Malty		MT	Valletta	1 maja 2004(dts)	316 km²	434 403		(więcej)
19	Niemcy	Republika Federalna Niemiec		DE	Berlin	25 marca 1957(dts)[k][b]	357 050 km²	82 162 000	Włączając: Büsingen am Hochrhein Helgoland	(więcej)
20	Polska	Rzeczpospolita Polska		PL	Warszawa	1 maja 2004(dts)	312 683 km²	37 967 209		(więcej)
21	Portugalia	Republika Portugalska		PT	Lizbona	1 stycznia 1986(dts)	92 391 km²	10 341 330	Włączając:  Azory  Madera	(więcej)
22	Rumunia	Rumunia		RO	Bukareszt	1 stycznia 2007(dts)	238 391 km²	19 759 968		(więcej)
23	Słowacja	Republika Słowacka		SK	Bratysława	1 maja 2004(dts)	49 037 km²	5 426 252		(więcej)
24	Słowenia	Republika Słowenii		SI	Lublana	1 maja 2004(dts)	20 273 km²	2 064 188		(więcej)
25	Szwecja	Królestwo Szwecji		SE	Sztokholm	1 stycznia 1995(dts)	449 964 km²	9 851 017		(więcej)
26	Węgry	Węgry		HU	Budapeszt	1 maja 2004(dts)	93 030 km²	9 830 485		(więcej)
27	Włochy	Republika Włoska		IT	Rzym	25 marca 1957(dts)[b]	301 318 km²	60 665 551	Włączając: Campione d’Italia Livigno	(więcej)
Lp.	Kraj	Oficjalna nazwa	Położenie	Kod ISO 3166-1	Stolica	Data przystąpienia do EWG/UE	Powierzchnia	Ludność (2016)[1]	Terytoria specjalne

Długość linii brzegowej: 66 000 km^[2]. Największe morza opływające UE:

• Ocean Atlantycki
  • Morze Śródziemne
    • Morze Adriatyckie
    • Morze Jońskie
    • Morze Egejskie
      • Morze Kreteńskie
      • Morze Mirtejskie
      • Morze Trackie
    • Morze Lewantyńskie
    • Morze Liguryjskie
    • Morze Tyrreńskie
    • Morze Alborańskie
    • Morze Balearskie
  • Morze Bałtyckie
  • Morze Czarne
  • Morze Północne
  • Morze Celtyckie
  • Morze Irlandzkie
  • Morze Szkockie
  • Morze Hebrydzkie
  • Morze Karaibskie

• Ocean Indyjski

Granice lądowe Unii Europejskiej:

• od północy z: Norwegią, Rosją (w tym obwodem królewieckim), Wielką Brytanią (na wyspie Irlandii)
• od wschodu z: Białorusią, Ukrainą, Mołdawią,
• od południa z: Turcją, Serbią, Macedonią Północną, Albanią, Czarnogórą, Bośnią i Hercegowiną, Monako
• enklawy z: Szwajcarią, Liechtensteinem, Andorą, San Marino, Watykanem
• granice afrykańskie z: Marokiem,
• granice południowoamerykańskie z: Surinamem, Brazylią.
• zgodnie z prawem międzynarodowym cały Cypr został członkiem UE, de facto tylko jego południowa część, stąd UE graniczy również z Turecką Republiką Cypru Północnego
• terytoria zależne, które graniczą z UE: Gibraltar, Akrotiri, Dhekelia, Sint Maarten.

Uwzględniając całe terytorium UE:

• Północny – Nuorgam, Finlandia
• Południowy – Saint-Joseph, Reunion, Francja
• Wschodni – Sainte-Rose, Reunion, Francja
• Zachodni – Gwadelupa, Francja

Uwzględniając tylko jego kontynentalną europejską część (bez wysp):

• Północny – Nuorgam, Finlandia
• Południowy – Przylądek Marroquí, Hiszpania
• Wschodni – Virmajärvi, Finlandia
• Zachodni – Cabo da Roca, Portugalia

Środek geograficzny UE – ustalony przez Francuski Państwowy Instytut Geograficzny w Paryżu – znajduje się na szczycie wzgórza w powiecie Gelnhausen w Hesji w pobliżu Frankfurtu nad Menem. Jego współrzędne to 50°10′21″N 9°09′00″E/50,172500 9,150000.

Ważniejsze półwyspy: Skandynawski, Iberyjski, Bałkański, Apeniński, Jutlandzki, Bretoński, Cotentin, Chalcydycki, Peloponez.

Ważniejsze wyspy: Sycylia, Sardynia, Korsyka, Cypr, Kreta, Zelandia, Nørrejyske Ø, Eubea, Fionia, Gotlandia, Sarema, Lesbos, Olandia, Lolland, Hiuma, Rugia, Chios, Bornholm, Madera, Malta, Martynika, Reunion, Gwadelupa, Uznam, Wolin, Muhu, Langeland, Helgoland, Teneryfa, Soisalo, Gran Canaria, Rodos, Chios, Kefalinia, São Miguel, La Palma, Korfu, Limnos, Zakintos, Terceira, Tasos, Kos, Leukada, El Hierro, Kithira, Ikaria, Elba, Skiros, Muhu, Tinos, Paros, Fehmarn, Samotraka, Milos, Keos, Ios, Amorgos, Kalymnos, Mykonos, Salamina, Vormsi, Leros, Kasos, Alonisos, Tilos, Patmos.

Ważniejsze archipelagi: Wyspy Kanaryjskie, Azory, Baleary, Wyspy Jońskie, Wyspy Alandzkie.

Ważniejsze łańcuchy górskie:

• Góry Skandynawskie
• Góry Kantabryjskie
• Góry Iberyjskie
• Kordyliera Centralna
• Sierra Morena
• Góry Betyckie
• Pireneje
• Masyw Centralny
• Masyw Armorykański
• Alpy
  • Zachodnie
  • Wschodnie
• Apeniny
• Masyw Reński
• Masyw Czeski
  • Sudety
• Karpaty
  • Południowe
  • Wschodnie
  • Zachodnie
• Stara Płanina, Rodopy

Większe niziny: Padańska, Niziny Środkowopolskie, Niemiecka, Rumuńska, Wielka Nizina Węgierska, Czarnomorska, Naddunajska – Bułgaria, Naddunajska – Słowacja.

Depresje: Zuidplaspolder (Holandia), Neuendorf (Niemcy), delta Rodanu (Francja), Żuławy Wiślane (Polska).

Wyżyny: Bawarska, Czesko-Morawska, Małopolska, Lubelska, Transylwańska, Gujańska.

Większe rzeki: Dunaj, Ren, Łaba, Wisła, Dźwina, Loara, Tag, Duero, Niemen, Moza, Ebro, Odra, Pad, Rodan, Vilaine, Charente, Warta, Garonna, Adour, Mondego, Torne, Dalälven, Kemijoki, Kymijoki, Narwa, Parnawa, Warnow, Drawa, Morawa, Lech, Izara, Sekwana, Touques, Orne, Segura, Tyber, Adyga, Alfios, Göta älv, Skalda, Maroni, Oyapock, Shannon.

Większe jeziora: Wener, Saimaa, Pejpus, Wetter, Melar, Bodeńskie, Genewskie, Garda, Como.

Lodowce: największe lodowce znajdują się w Górach Skandynawskich, Alpach i Pirenejach.

Unia poprzez swój ogromy obszar i posiadanie terytoriów na kilku kontynentach posiada zróżnicowany klimat – od podbiegunowego po równikowy. Jednak przeważająca większość terytorium leży w klimacie morskim, kontynentalnym i śródziemnomorskim.^{[potrzebny przypis]}

Czynne: Stromboli, Etna, Amiata, Wezuwiusz, Vulcano, Santoryn, Teide, Piton des Neiges, Soufrière.

Układ gleb w Europie ma charakter mozaikowy. Główne gleby w Unii Europejskiej^{[potrzebny przypis]}:

• Gleby bielicowe
• Gleby darniowo-bielicowe
• Gleby tundry
• Gleby darniowo-bielicowe
• Gleby brunatnoziemne
• Gleby płowe
• Gleby brunatno-bielicowe
• Gleby brązowe
• Gleby brunatnoziemne
• Czarnoziemy
• Mady
• Marsze
• Gleby torfowe

• Region (prawo europejskie)
• układ z Schengen
• granica Europa-Azja
• geografia Austrii, geografia Belgii, geografia Bułgarii, geografia Chorwacji, geografia Cypru, geografia Czech, geografia Danii, geografia Estonii, geografia Francji, geografia Grecji, geografia Hiszpanii, geografia Holandii, geografia Irlandii, geografia Litwy, geografia Luksemburga, geografia Łotwy, geografia Malty, geografia Niemiec, geografia Polski, geografia Portugalii, geografia Rumunii, geografia Słowacji, geografia Słowenii, geografia Szwecji, geografia Węgier, geografia Włoch