Iwan Sirko – Wikipedia, wolna encyklopedia
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
.png) Sirko na fragmencie obrazu Riepina Kozacy piszą list do sułtana (1891) | ||
| ataman koszowy | ||
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1610 | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1680 | |
| Przebieg służby | ||
| Siły zbrojne | ||
| Główne wojny i bitwy | ||
| ||
|
Iwan Dmytrowycz Sirko (ukr. Іван Дмитрович Сірко, ur. ok. 1610 w Słobodzie Merefa w pułku charkowskim, zm. 1680) – kozacki ataman koszowy Siczy Zaporoskiej.
Brał udział w powstaniu Chmielnickiego oraz wielu wyprawach i starciach z Turkami i Tatarami. W latach 60. i 70. XVII wieku kilkakrotnie był atamanem koszowym.
Często zmieniał poglądy polityczne i sojusze – w czasach Ruiny walczył przeciwko Iwanowi Wyhowskiemu, potem przeciwko Jurijowi Chmielnickiemu (którego wcześniej wspierał przeciwko Wyhowskiemu), wreszcie przeciw Pawłowi Teterze, atakując ich propolskie sympatie. Po rozejmie andruszowskim zajął pozycję antymoskiewską i antypolską.
Nie zważając na swoją wrogość do państwa tureckiego i tatarskiego, wspierał później przez jakiś czas hetmana Petra Doroszenkę.
Miał duże wpływy na Lewobrzeżnej Ukrainie i Ukrainie Słobodzkiej, gdzie znajdował się jego majątek. Przez pewien czas (za rządów Doroszenki) był tytularnym pułkownikiem niżyńskim, oprócz tego miał tytuł pułkownika charkowskiego.
W 1672 pretendował do stanowiska hetmana, co skłóciło go z hetmanem Iwanem Samojłowyczem, i spowodowało zesłanie go przez cara do Tobolska.
W 1673 powrócił z zesłania i do końca życia był przeciwnikiem Rosji i zwolennikiem kozackiej autonomii. W imię interesów Zaporoża kontaktował się nawet z Polską, Chanatem Krymskim i Turcją.
Był bohaterem wielu opowieści i pieśni, jemu przypisuje się autorstwo słynnego pisma Kozaków zaporoskich do sułtana Mehmeda IV, które miał podpisać w 1676 roku.
Został pochowany w pobliżu Siczy Czortomlickiej (obecnie wieś Kapuliwka w rejonie nikopolskim obwodu dniepropietrowskiego).
Jego imię nosiła 1 Brygada Strzelców[1] i pułk konny[2] Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej. Od 2019 imię Atamana Koszowego Iwana Sirko nosi 92. Brygada Zmechanizowana[3].
- ↑ Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej–Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 279. ISBN 978-83-8098-843-9.
- ↑ Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej–Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 314. ISBN 978-83-8098-843-9.
- ↑ Dekret Prezydenta Ukrainy, nr 618/2019 https://www.president.gov.ua/documents/6182019-29185
- Енциклопедія українознавства, Lwów 1993, t. 8, s. 2843