Izooktan – Wikipedia, wolna encyklopedia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Izooktan

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 2,2,4-trimetylopentan
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C8H18
Inne wzory	(CH3)3CCH2CH(CH3)2
Masa molowa	114,26 g/mol
Wygląd	bezbarwna, łatwopalna ciecz[1]
Identyfikacja
Numer CAS	540-84-1
SMILES CC(C)(C)CC(C)C
Właściwości Gęstość 0,692 g/cm³[2]; ciecz Rozpuszczalność w wodzie praktycznie nierozpuszczalny[1] w innych rozpuszczalnikach etanol: rozpuszczalny[1] Temperatura topnienia −107 °C[2] Temperatura wrzenia 98–100 °C[2][1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Niebezpieczeństwo Zwroty H H225, H304, H315, H336, H410 Zwroty P P210, P261, P273, P301+P310, P331, P501 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Łatwopalny (F) Szkodliwy (Xn) Groźny dla środowiska (N) Zwroty R R11, R38, R65, R67, R50/53 Zwroty S S2, S9, S16, S29, S33, S60, S61, S62 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[5] 3 2 0 Temperatura zapłonu −12 °C[4] Temperatura samozapłonu 396 °C[2] Numer RTECS SA3320000 Dawka śmiertelna LD50 >5 g/kg (szczur, doustnie) LC50 >33,5 mg/dm3/4 h (szczur, inhalacja)[4]
Podobne związki
Podobne związki	oktan
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Izooktan (2,2,4-trimetylopentan) – organiczny związek chemiczny, węglowodór należący do alkanów. Jest to rozgałęziony izomer oktanu.

W warunkach standardowych jest to bezbarwna ciecz o gęstości 0,69 g/cm³, lepkości 0,50 mPa·s (w temp. 20 °C) i ciśnieniu pary 54,12 hPa (21 °C). Jest praktycznie bezwonny i nierozpuszczalny w wodzie (0,56 mg/l). Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych (benzenie, eterze dimetylowym, słabo w etanolu). Łatwopalna. Z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową – dolna granica wybuchowości 1% (według innych źródeł 1,1%), górna granica wybuchowości 6%. Pary są cięższe od powietrza.

Jest otrzymywany przez dimeryzację izobutenu w środowisku kwaśnym i poprzez uwodornienie tak powstałego produktu lub przez addycję izobutanu do 2-metylopropenu.

Składnik benzyny i paliw silnikowych. Ponieważ wykazuje stosunkowo niewielką skłonność do detonacji, przyjęto dla izooktanu liczbę oktanową równą 100. Jest stosowany w mieszaninie z heptanem jako paliwo wzorcowe do wyznaczania liczby oktanowej oraz jako dodatek do benzyny w celu podwyższenia liczby oktanowej.

Izooktan działa szkodliwie na organizmy żywe. Zatrucie może nastąpić przez inhalację, drogą pokarmowa lub przez skórę. Opary mogą powodować podrażnienie spojówek, kaszel, duszności, pobudzenie psychoruchowe, senność. W dużych stężeniach wykazuje działanie psychoaktywne. W przypadku połknięcia mogą występować nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunka. Zachłyśniecie może wywołać porażenie układu oddechowego i zatrzymanie akcji serca. Długotrwałe skażenie skóry wywołuje pęcherze. Częste narażenie na duże stężenia par izooktanu (powyżej 300 mg/m³) może wywołać problemy z układem nerwowym i zaburzenia pracy serca.

Z izooktanem należy postępować jak z benzyną. Przechowywać z dala od źródeł ognia, ciepła i wyładowań elektrostatycznych. W przypadku uwolnienia zebrać za pomocą sorbentów. Jako sorbent można zastosować, specjalne środki dostępne w handlu (używane przez służby ratownicze), piasek, popiół, węglan wapnia, ziemię okrzemkową, w ostateczności trociny lub szmaty. Stosunek masy sorbentów do masy izooktanu powinien wynosić 1:1. Po wchłonięciu izooktanu sorbent zebrać i przekazać do neutralizacji odpowiednim służbom.

Płonący izooktan należy gasić w aparacie tlenowym za pomocą dwutlenku węgla, proszków gaśniczych, piany gaśniczej (średniej lub ciężkiej), prądów rozproszonych wody. Nie wolno bezpośrednio zalewać wodą gdyż izooktan unosi się na powierzchni wody – grozi to rozprzestrzenianiem się pożaru. W przypadku pożaru zbiorniki z izooktanem należy chłodzić rozpyloną wodą.