Stefan Śródka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Stefan Śródka

Stefan Śródka
Data i miejsce urodzenia	8 września 1910 Łódź
Data i miejsce śmierci	4 stycznia 1981 Warszawa
Zawód	aktor, reżyser teatralny
Współmałżonek	Lucyna Maciejewska †
Lata aktywności	1934–1981
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Śródka (ur. 8 września 1910 w Łodzi, zm. 4 stycznia 1981 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny.

Urodził się w rodzinie Romana i Anny z domu Laube. Dzieciństwo spędził w Łodzi. W 1934 ukończył studia aktorskie w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Warszawie. Przed wojną grał w Wilnie, Katowicach (w Teatrze Polskim) i Kaliszu, gdzie także reżyserował sztuki teatralne. Od roku 1939 miał grać w Teatrach Miejskich w Łodzi. ^[1]. W sezonie 1944/45 należał do Teatru Zrzeszenia Aktorskiego w Lublinie. Po wojnie, w latach 1945–1949 grał w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, a następnie przeniósł się do Warszawy. Początkowo, w latach 1949–1952 pracował w stołecznym Teatrze Narodowym im. Wojska Polskiego, potem, przez 14 lat (do 1966) był zatrudniony w Teatrze Ateneum. Przez kolejne piętnaście lat, aż do śmierci, grał w Teatrze Dramatycznym. Odgrywał zazwyczaj role drugoplanowe i epizodyczne^[2].

Od roku 1950 był aktorem radiowym. W słuchowisku W Jezioranach był głosem postaci Ludwika Janiaka^[3]. W latach 1946–1981 zagrał także w kilkudziesięciu przedstawieniach Teatru Telewizji i filmach, m.in.: Zakazane piosenki (1946), Dotknięcie nocy (1961), Stawce większej niż życie (rola: „Bartek” – dowódca oddziału partyzanckiego; odcinki Edyta, Wielka wsypa; 1967), Gniewko, syn rybaka (1969), Czarne chmury (1973), Mazepa (1975), Polskie drogi (1976), Miś (1980). W Misiu zagrał węglarza Tłoczyńskiego, który w ostatniej scenie filmu wygłasza monolog na temat znaczenia słowa tradycja. Zmarł 4 miesiące przed premierą tego filmu ^[4]. Jako zasłużony aktor dla scen polskich i stołecznych po śmierci został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B32-4-25)^[5].

Andrzej Zaorski, były aktor warszawskiego Teatru Ateneum, powiedział o nim: „Grał wtedy w Ateneum nieżyjący już i kompletnie zapomniany aktor Stefan Śródka. Był to tzw. prawdziwek, to znaczy, nie słysząc nigdy o Stanisławskim, grał jego metodą. Wszystko musiało być realistyczne. Jak kogoś złapał za rękę, to tamten miał siniaki od chwytu mocarnych palców Śródki”^[6].

W czasie wojny Stefan Śródka (ps. „Ryś”) był uczestnikiem ruchu oporu i oficerem Wojska Polskiego (w stopniu podporucznika). W latach 1942–1944 na terenie dzisiejszego woj. lubelskiego brał czynny udział m.in. w wysadzeniu pociągu w Krzywdzie i przetransportowaniu zdobytej broni do miasta Borowe, odbiciu więźniów transportowanych do Lublina, rozbrojeniu posterunku Granatowej Policji w Wojcieszkowie i Adamowie. Po aresztowaniu został wysłany na tereny III Rzeszy do pracy przymusowej w kopalni^[2]. „Ryś” był wspominany przez towarzyszy broni jako wykazujący się w trakcie zadań niezwykle dużą bojowością, karnością i odwagą.

W 1945 ożenił się z Lucyną Maciejewską (zm. 2007)^[7]. Jego syn Andrzej Śródka (1946–2022) był historykiem medycyny, profesorem w Instytucie Historii Nauki PAN i Katedrze Historii Medycyny Collegium Medicum UJ.

• 1946: Zakazane piosenki – wykonawca wyroku na Marii Kędziorek
• 1946: Dwie godziny – robotnik, znajomy Weroniki, brat Kubusia
• 1947: Ostatni etap – Bronek
• 1948: Ulica Graniczna – Natan, zięć Libermana
• 1949: Dom na pustkowiu – węglarz
• 1951: Młodość Chopina – robotnik paryski
• 1953: Żołnierz zwycięstwa – Stefan Pawłowski
• 1954: Niedaleko Warszawy – obecny dyrektor huty
• 1956: Pożegnanie z diabłem – Józef Gil
• 1960: Spotkania w mroku – robotnik ziemny
• 1961: Dotknięcie nocy – Rybicki, strażnik konwoju z kombinatu
• 1965: Podziemny front – gość przy barze w knajpie (odc. 2)
• 1965: Miejsce dla jednego – sekretarz POP
• 1967: Stawka większa niż życie – kpt. „Bartek”, dowódca oddziału partyzanckiego GL i AL (odc 8 i 14)
• 1969: Gniewko, syn rybaka – Władysław I Łokietek
• 1969: Co jest w człowieku w środku – gospodarz Franciszek Kozłowski
• 1970: Prawdzie w oczy – członek brygady Klisia
• 1970: Najlepszy kolega – wędkarz
• 1972: Droga w świetle księżyca – wysłannik z wiadomością od brata Stanisława
• 1973: Hubal – gospodarz w Gałkach
• 1973: Czarne chmury – Matwiej, przywódca Kurpiów (odc. 3)
• 1975: Mazepa – Chmara, dworzanin Wojewody
• 1976: Polskie drogi – robotnik Frączak pomagający Michelowi w ucieczce (odc. 6)
• 1976: Dźwig – ojciec Tarsy
• 1977: Gdzie woda czysta i trawa zielona – Spychała
• 1979: Zerwane cumy – kombatant Kazik
• 1980: Miś – węglarz, kolega Stanisława Palucha
• 1981: Czwartki ubogich – Grzyb

W uznaniu osiągnięć w dziedzinie upowszechniania i rozwoju sztuki teatralnej Stefanowi Śródce przyznawano parokrotnie różne nagrody i odznaczenia honorowe^[7].

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
• Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)^[8]
• Krzyż Partyzancki
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[9]
• Odznaka Grunwaldzka (1946)^[7]

• Rafał Dajbor: Jak u Barei, czyli kto to powiedział. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019. ISBN 978-83-66232-24-2.

• Stefan Śródka w bazie IMDb (ang.)
• Stefan Śródka w bazie Filmweb
• Stefan Śródka w bazie filmpolski.pl
• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].

• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].
• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].
• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].