pl.wikipedia.org

Wspólnota Narodów – Wikipedia, wolna encyklopedia

  • ️Fri Oct 04 2013

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Wspólnota Narodów

The Commonwealth

Logotyp / flaga
Mapa
Członkowie Wspólnoty Narodów:

     obecni

     brytyjskie terytoria zamorskie i dependencje Korony brytyjskiej

     zawieszeni

     byli

Język roboczy

angielski

Siedziba

Londyn

Członkowie

56

Głowa Wspólnoty Narodów

Karol III

Sekretarz generalny

Patricia Scotland

Utworzenie

11 grudnia 1931

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Marlborough House w Londynie, siedziba sekretariatu Wspólnoty Narodów
Mapa Brytyjskiej Wspólnoty Narodów z 1942 roku

Wspólnota Narodów[1][2] (ang. The Commonwealth lub Commonwealth of Nations[3][4][5]) – organizacja międzynarodowa zrzeszająca 56 niepodległych państw, której celem jest współpraca na rzecz rozwoju, demokracji i pokoju[6].

Organizacja została ustanowiona w 1931 roku na mocy Statutu Westminsterskiego jako Brytyjska Wspólnota Narodów (British Commonwealth of Nations), zwana także Wspólnotą Brytyjską (British Commonwealth). Członkami założycielskimi były Wielka Brytania oraz sześć dominiów brytyjskich – Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Południowa Afryka, Nowa Fundlandia oraz Irlandia. Pod obecną nazwą organizacja funkcjonuje od 1949 roku; wówczas to warunkiem członkostwa przestało być uznawanie monarchy brytyjskiego za głowę państwa, a podkreślona została pełna niezależność państw członkowskich od Wielkiej Brytanii. W okresie dekolonizacji dawnego Imperium brytyjskiego do Wspólnoty przystępowały kolejne państwa, znajdujące się wcześniej pod zwierzchnictwem brytyjskim. Proces ten zapoczątkowany został w 1947 roku wraz z przystąpieniem Indii i Pakistanu, a trwał niemal do końca XX wieku[7][8]. Członkostwo w organizacji jest dobrowolne, niektóre byłe kolonie do niej nie przystąpiły (m.in. Mjanma), a na przestrzeni lat kilka państw ją opuściło (m.in. Irlandia), część w późniejszym czasie powróciła (m.in. Południowa Afryka). Niemal wszystkie państwa członkowskie stanowiły w przeszłości część imperium brytyjskiego, wyjątkiem są jedynie Mozambik, Rwanda, Togo i Gabon[4].

Część państw członkowskich Wspólnoty Narodów – tak zwane commonwealth realms – uznaje brytyjskiego monarchę za głowę swojego kraju, jednak większość z nich to republiki, w których głową państwa jest prezydent, a niektóre mają własne monarchie. Król Karol III jest wszędzie traktowany jako Głowa Wspólnoty Narodów. Organizacja także posiada swojego sekretarza generalnego, od 2016 roku urząd ten sprawuje Patricia Scotland. Funkcję chair-in-office pełni Paul Kagame (Prezydent Republiki Rwandy).

Terytoria członkowskie nie mają wobec siebie żadnych zobowiązań prawnych. Łączą je język, historia, kultura, a także deklarowane wartości jak: demokracja, prawa człowieka i rządy prawa. Przymioty te zawarte są w Karcie Wspólnoty Narodów i promowane są przez Igrzyska Wspólnoty.

Siedzibą sekretariatu Wspólnoty Narodów (Commonwealth Secretariat) jest Marlborough House, w Londynie[9].

W 2022 roku Wspólnota Narodów liczyła 56 państw członkowskich zamieszkanych przez 2,5 mld ludzi (blisko 1/3 populacji świata). 32 spośród nich to „małe państwa”, definiowane przez organizację jako państwa o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 1,5 mln, bądź nieco większe lecz o podobnym uwarunkowaniu geopolitycznym, w tym liczne państwa wyspiarskie[10][11].

W nawiasach podano rok przystąpienia[10].

  1. ↑ a b c d Jedno z czterech państw członkowskich, które nie należały wcześniej do imperium brytyjskiego.
  1. ↑ Wspólnota Narodów, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2013-10-04].
  2. ↑ Dzień Wspólnoty Narodów. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2013-03-13. [dostęp 2013-03-13].
  3. ↑ Profile: The Commonwealth. BBC News, 2012-02-01. [dostęp 2013-10-04]. (ang.).
  4. ↑ a b Commonwealth, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-10-04] (ang.).
  5. ↑ the Commonwealth of Nations. Cambridge Dictionaries Online. [dostęp 2013-10-04]. (ang.).
  6. ↑ About us. Commonwealth. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  7. ↑ Our history. Commonwealth. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  8. ↑ Contemporary context: Commonwealth of Nations. UK Parliament. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  9. ↑ Contact. The Commonwealth. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
  10. ↑ a b Member countries. Commonwealth. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
  11. ↑ Small States. Commonwealth. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  12. ↑ Gambia to leave the Commonwealth telegraph.co.uk.
  13. ↑ The Gambia rejoins the Commonwealth thecommonwealth.org.
  14. ↑ Gabon partially suspended from Commonwealth after coup, „BBC News”, 20 września 2023 [dostęp 2023-09-20] (ang.).
  15. ↑ Maldives quits Commonwealth over alleged rights abuses The Guardian.
  16. ↑ Maldives becomes 54th member of Commonwealth family | The Commonwealth [online], thecommonwealth.org [dostęp 2020-02-02].