Tsé - Wikipedia an piemontèis, l'enciclopedìa lìbera e a gràtis

Tsé
Stat:	Italia
Region:	Piemont
Provincia:	Provincia ëd Lissandria
Nòm 'n italian:	Sezzadio
Coordinà:	Latitudin: 44° 47′ 08.1′′ N Longitudin: 8° 34′ 22.3′′ E Mostra an sla carta
Autëssa:	127 m s.l.m.
Surfassa:	34,32 km²
Abitant:	1.243 (2018)
Comun dj'anviron:	Arvàuta, Carpnèj, Cassèine, Castelneuv an Bormia, Castelspèina, Gamaleri, La Priosa, Montad
CAP:	15079
Prefiss tel.:	0131
Còdes ÌSTAT:	006161
Còdes fiscal:	I711
Sant protetor:	san Nossent
Festa dël borgh:	ùltima dumìnica d'ost
Sit istitussional

Tsé (ëdcò Atsé ant la parlà local, Sezzadio an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 1.243 abitant ^[1], ant la provinsa ëd Lissandria.

Ël pais a resta ant la Pian-a Lissandrin-a an sla riva oriental ëd la Bormia.

A l'é probàbil ch'ël pais a l'abia orìgin galo-roman-e e ch'a sìa nàit an séguit a la costrussion ëd la via Aemilia Scauri ch'a mnava da Derthona (ancheuj Torton-a) a Aquae Statiellae (ancheuj Àich) a Vada Sabatia (ancheuj Vado Ligure). Dël 772 ël re longobard Liutprand e la regin-a Teodolinda, ant ël viagi d'acompagnament ëd la salma 'd San Gustin da Génoa a Pavìa, a fondo l'abassìa 'd Santa Giustin-a, che dël sécol ch'a fa XI a sarà arcostruìa nen lontan e fidà ai monio benedetin. L'abassìa a sarà rica e vajanta për tuta l'Età 'd Mès e a dipenderà dritament dal Papa. Ël pais a fasìa part dël Contà d'Àich e a l'é peui vnù a fé part ëd la mensa regia, un sistema 'd cort antra le quaj ij re as movìo për ministré la giustissia e esercité lor podèj. Tsé a l'é cità për la prima vòta dël 937 tanme Setiacus, anté ch'ël sufiss -acum a mostra n'orìgin gàlica, peui as vira an Zecai, Sezai, Sezago e a la fin a l'é atestà tanme Sezadius. A peul essi ch'ël topònim a deriva dal gentilissi latin Settius. Dël 938, re Ugo 'd Provensa a don-a soa cort dë Tsé a soa fomna, la regin-a Berta, an ocasion ëd sò mariagi. Na legenda a veul che Aleram, ch'a sarà marchèis ëd na vasta marca ch'a pijerà sò nòm e ch'a ocuperà na bon-a part dël Piemont meridional e dla Liguria, a fussa nà pròpi d'apress a la cort dë Tsé. Ël pais a ven sede d'un marcheisà aleràmich, goernà dai marchèis Otbert e Guido, e dël 1080 a subiss soa prima distrussion da part ëd l'imperador Enrich IV.

A passa peui al Marcheisà ëd Monfrà ma dal 1203 ël marchèis Bonifas e la Comun-a 'd Lissandria a stipulo n'at ëd conproprietà për na larga banda 'd tère an sla drita dla Bormia (ciamà Sezadia) ch'andrà anans për tut ël sécol ch'a fa XIII. Sempre dël Dosent, ël pais as goerna con na forma comunal.

Tsé a passerà peui ai Viscont e a vedrà vàire cambi dë sgnorìa, con anfeodassion a le famije Calcamugg, Tigna, Donabòna e Ferufin. Për sécoj ël pais a l'é devastà da guère, carëstìe, pestilense, inondassion e arvòlte popolar, pì che tut ant l'época djë scontr antra fransèis e spagneuj ant le Guère 'd Sucession. Dël 1707, an séguit a la guèra 'd sucession ëspagneula e al sucessiv Tratà d'Utrecht, Tsé a passa al Ducà 'd Savòja 'd Vitòrio Medeo II e pì tard al Regn ëd Sardëgna. D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, dël 1815 a torna ant ël Regn ëd Sardëgna e a l'é aministrà sota a la Division (peui Provinsa) ëd Lissandria, a la Provinsa (peui Sircondari) ëd Lissandria e a l'é a cap d'ën Mandament ch'a comprend ëdcò Castelspèina e La Priosa. Ël nòm ofissial ëd la Comun-a a l'é stàit Sezzé fin al 1916, quand ch'a l'ha cambià nòm con col atual. Dël 1929 ël comun a arsèiv ël teritòri dël comun ëd Castelspèina, ma cost a oten torna soa indipendensa aministrativa dël 1954.

Ël sìndich a l'é Pier Giorgio Buffa (dal 26/05/2014).

• Sit istitussional