1665. – Wikipedija/Википедија

Ovo je članak o godini 1665.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1630-e  1640-e  1650-e  – 1660-e –  1670-e  1680-e  1690-e
Godine:	1662 1663 1664 – 1665 – 1666 1667 1668

1665.. po kalendarima

Gregorijanski	1665.. (MDCLXV)
Ab urbe condita	2418.
Islamski	1075–1076.
Iranski	1043–1044.
Hebrejski	5425–5426.
Bizantski	7173–7174.
Koptski	1381–1382.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1720–1721.
• Shaka Samvat	1587–1588.
• Kali Yuga	4766–4767.
Kineski
• Kontinualno	4301–4302.
• 60 godina	Yin Drvo Zmija (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11665.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1665 (MDCLXV) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

• 5. 1. - U Parizu izlazi Journal des sçavans, prvi naučni časopis u Evropi.
• 5. 1. - Ugarski nador Ferenc Wesselényi zvanično protestuje zbog Vašvarskog mira, ove godine se tajno sastaje sa zaverenicima (→ Zrinsko-frankopanska urota).
• 24. 1. - Petar Zrinski imenovan hrvatskim banom, službeno tek od 1668.
• zima - Kandijski rat u Dalmaciji: Jusuf-beg Filipović zapalio nekoliko sela u Ravnim kotarima, ubio 200 morlaka, odveo 100 žena i dece^[1].
• 4. 3. - Počinje Drugi anglo-holandski rat.

• 6. 3. - Izlazi prvi broj Philosophical Transactions of the Royal Society - prvi naučni časopis na engleskom, posvećen isključivo nauci.

• 4 - 6. 4. - U Sarajevu tri dana pada snijeg što će izazvati poplavu^[2].
• april - Počinje Velika londonska kuga. U ovom mesecu je bila vidljiva kometa C/1665 F1.
• maj, početkom - Šibenski morlaci Cvijana Šarića "pobili mnoge Turke kod Crnog luga"^[1].
• maj, krajem - "Bajo hajduk" razbio nedaleko od Bileće trgovački karavan; kasnije tokom godine makarske harambaše pljačkale hercegovačka sela^[3].
• 13. 6. - Pomorska Bitka kod Lowestofta je engleska pobeda nad Holanđanima.
• jun - Nezapamćena kiša poplavila Sarajevo^[2].
• 17. 6. - Rat Portugalske restauracije: Bitka kod Montes Clarosa je odlučujuća portugalska pobeda nad Špancima.

• 7. 7. - Engleski kralj Čarls II napušta London, bežeći od kuge.
• 2. 8. - Bitka kod Vågena je holandska pobeda nad Englezima pored Norveške.
• avgust - Šibenski i zadarski morlaci opljačkali Banju Luku, zarobljen i pašin sin^[1].
• 26. 8. - Johann Abraham Ihle otkrio prvo loptasto jato (kuglasti skup), kasnije označeno kao M22.

• septembar - Vojska bosanskog paše upada u Ravne kotare, značajni gubici s obe strane. Kod Novigrada zarobljeno 200 ličkih i bosanskih Turaka^[1].
• septembar - Objavljena Hookova Micrographia, prvi naučni bestseler, uvodi pojam ćelija (stanica).
• 17. 9. - Zaostali četvorogodišnjak Karlos II Začarani postaje poslednji habsburški kralj Španije (do 1700).
• 22. 9. - U Versaju izvedena Molièrova komedija L'Amour médecin.

• 10. 10. - Petro Dorošenko je novi hetman ukrajinskih kozaka na Desnoj obali (do 1672).
• 21. 10. - Hetman Leve obale Ivan Brjuhovecki sklopio Moskovske članke kojim njegova oblast dolazi pod rusku kontrolu.
• 29. 10. - Bitka kod Mbwile je portugalska pobeda nad Kraljevinom Kongo - ubijen je i kralj Konga António I, u zemlji dolazi do dugog građanskog rata.
• 14. 11. - Dansko-norveški kralj Frederik III ozvaničava kraljevskim zakonom svoju apsolutnu vlast po božanskom pravu.
• novembar, krajem - Dalmatinski morlaci uhvatili još 300 robova^[4].

• Križevački veliki sudac Stefan Osmokruhović diže pobunu protiv austrijskih oficira; pridružili mu se izabrani koprivnički i ivanićki suci zbog kršenja privilegija, zakidanja na plaći i ratnom plijenu i drugih zloupotreba^[5].
• Erdeljski knez Mihajlo I Apafi naselio Srbe u teviškom kraju^[6].
• Kaločki nadbiskup dobio darovnicu od cara Leopolda na 66 sela i pustara, uključujući neka u (turskoj) Bačkoj (Roglatica, Bajša, Bajmok, Kolut, Bački Miletić, Gospođinci, Sonta itd.)^[7].
• 1665-66 - Feldmaršal Walter Leslie na čelu habsburškog poslanstva u Carigradu: dobio obnovu fermana iz 1649. kojim se srpskom patrijarhu i drugima zabranjuje ubiranje podavanja od katolika^[8], kao i ferman o slobodi trgovine za Austriju.
• Knjiga Physicomathesis de lumine, coloribus, et iride, aliisque annexis F. M. Grimaldija: difrakcija svetlosti.
• Šabtaj Cvi se proglasio za mesiju - vest se širi celom Evropom, izaziva velike potrese u jevrejskim zajednicama.
• Poljski plemić Jerzy Sebastian Lubomirski započinje pobunu (rokosz) protiv kralja Jana II Kazimira.
• Jean-Baptiste Colbert postaje glavni kontrolor finansija Francuske (do smrti 1683); iste godine osnovana Kraljevska manufaktura za stakla i ogledala (današnji Saint-Gobain).
• Počinje francuska kolonizacija ostrva Reunion.
• Prva pojava lika Pierrot iz Commedia dell'arte.
• c. - Vermeerova slika Devojka sa bisernom minđušom.
• c. - Isaac Newton generalizovao binomnu teoremu.

• 16. 2. - Anne, prva kraljica Velike Britanije († 1714)

• 12. 1. - Pierre de Fermat, matematičar (* 1601?)
• 16. 2. - Stefan Czarniecki, poljski plemić i nacionalni junak (* 1599)
• 17. 9. - Felipe IV, kralj Španije (* 1605)
• 19. 11. - Nicolas Poussin, slikar (* 1594)
• 2. 12. - Catherine de Rambouillet, domaćica salona (* 1588)
• ? - Ibrahim Bistrigija, sarajevski šejh i muftija

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5

• "Politika", 6-9. jan. 1938