30. 12. – Wikipedija/Википедија
30. prosinca/decembra (30. 12.) je 364. dan godine po gregorijanskom kalendaru (365. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 1 dan.
Događaji
- 1803. – Bivša francuska kolonija Lujzijana, koju je iste godine francuski car Napoleon I prodao Amerikancima, ušla u sastav SAD. Time skoro udvostručena tadašnja teritorija SAD.
- 1847. – Umro pisac Sima Milutinović Sarajlija, preteča srpskih romantičara.
- 1864. – Rođen srpski slikar Marko Murat, jedan od osnivača umjetničkog društva "Lada" 1904. u Beogradu. Najuspešnijim njegovim djelima smatraju se pejsaži u kojima prikazuje autentičnu atmosferu Dalmacije.
- 1865. – U Bombaju rođen engleski pisac Radjard Kipling, majstor kratkih priča u kojima je prikazao život u Indiji. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1907. Djela:"Knjiga o džungli", "Hrabri kapetan", "Kim", "U bijelom i crnom", "Priče za djecu", "Izistinske priče".
- 1886. – Nemačka i Portugal potpisali sporazum kojim su određene granice između Angole i nemačke Jugozapadne Afrike, danas Namibije.
- 1903. – Požar u kazalištu u Čikagu (SAD), 600 žrtava.
- 1906. Rođen Kerol Rid, uz Dejvida Lina vodeći britanski filmski režiser poslije Drugog svjetskog rata. Dobitnik “Oskara” za mjuzikl "Oliver".
- 1915. – Nemačka podmornica kod Krita u Prvom svetskom ratu torpedovala britanski putnički brod "Persija". Poginulo 330 od 501 putnika i člana posade.
- 1916. – U Petrogradu ubijen i bačen u reku Nevu kaluđer-mistik Grigorij Jefimovič Raspućin, veoma uticajna ličnost na dvoru ruskog cara Nikolaja II Romanova i miljenik carice Aleksandre. Ubistvo izvršila grupa oficira koja je njegovom smrću želela da spase ugled monarhije.
- 1922. – Zvanično osnovan Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika, stvaranjem konfederacije Rusije, Belorusije, Ukrajine i Transkavkaske Federacije.
- 1927. – Prva linija podzemne željeznice u Aziji otvorena u Tokiju.
- 1928. – Rođen američki muzičar Bo Didli, gitarista, jedan od pionira rokenrola.
- 1933. – Pripadnik rumunske organizacije "Gvozdena garda" ubio premijera Jona Duku. Na mesto premijera došao profašista George Tartaresku, koji je potom Rumuniju približio silama Osovine.
- 1944. – Umro francuski pisac Romen Rolan, jedan od najvećih mistika francuske literature u 20. vijeku, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1915.
- 1947. – Rumunski kralj Mihal I abdicirao pod pritiskom komunista koji su potom proglasili Narodnu Republiku Rumuniju.
- 1953. – Prva prodaja televizije u boji.
- 1968. – Norveški državnik Trigve Li, prvi generalni sekretar Ujedinjenih nacija, od 1946. do 1952. Pre Drugog svetskog rata bio sekretar Socijalističke partije Norveške i ministar pravosuđa, posle nemačke invazije na Norvešku 1940. šef diplomatije u izbegličkoj vladi u Londonu.
- 1968. – Umro norveški državnik Trigve Li, prvi generalni sekretar Ujedinjenih nacija od 1946. do 1952. Prije Drugog svjetskog rata bio je sekretar Socijalističke partije Norveške i ministar pravosuđa, a poslije njemačke invazije na Norvešku 1940. šef diplomatije u izbjegličkoj vladi u Londonu.
- 1988. – Premijer Jugoslavije Branko Mikulić i njegova vlada podneli ostavku zbog brojnih kritika da Vlada nije u stanju da reši ekonomsku krizu u zemlji.
- 1989. – Poljska skupština (Sejm) uspostavila višepartijski politički sistem.
- 1990. – Vlasti Albanije prvi put dozvolile Jevrejima iseljavanje u Izrael.
- 1991. – Na sastanku u glavnom gradu Belorusije Minsku lideri Zajednice nezavisnih država, nastale posle raspada SSSR, nisu uspeli da se dogovore o zajedničkoj vojsci, pa je svim bivšim sovjetskim republikama prepušteno da formiraju sopstvene oružane snage.
- 1991. – Na sastanku u glavnom gradu Bjelorusije Minsku lideri Zajednice Nezavisnih Država, nastale poslije raspada Sovjetskog saveza, nisu se dogovorili o jedinstvenoj vojsci i svim bivšim sovjetskim republikama je dopušteno da formiraju sopstvene oružane snage.
- 1993. – Izrael i Vatikan, posle dva milenijuma uglavnom neprijateljskih odnosa rimokatoličke crkve i Jevreja, potpisali sporazum o međusobnom priznavanju i uspostavljanju punih diplomatskih odnosa.
- 1997. – Kina i Južna Afrika potpisale sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa 1. januara 1998.
- 2000. – General Omar el Bašir drugi put izabran za predsednika Sudana i obećao da će nastaviti napore za uspostavljenje mira u zemlji u kojoj je oko dva miliona ljudi poginulo u sukobima u građanskom ratu ili umrlo od gladi. Omar el Bašir je bio došao na vlast državnim udarom 1989, a pobedio na izborima 1995.
- 2002. – Predsedniku Srbije Milanu Milutinoviću istekao mandat. Funkciju vršioca dužnosti predsednika Srbije preuzela predsednica Skupštine Srbije Nataša Mićić.
- 2002. – Mvai Kibaki preuzeo dužnost predsjednika Kenije pošto su on i njegova koalicija Nacionalna duga izbornom pobjedom okončali poslije 24 godine vladavinu Danijela Arapa Moija i četiri decenije dugu vladavinu KANU partije.
- 2004. – Umro američki džez-muzičar, kralj svinga Arti Šo. Važio je za vrhunskog klarinetistu. Jedan od Šoovih najvećih uspjeha, koji je bio uvod u njegovu svjetsku karijeru, bio je snimak Kol Porterovog "Begin the Beguine". Komponovao je koncerte za klarinet i niz poznatih melodija: "Nightmare ", "Any old time", "Everything's Jumpin".
- 2006. – Bivši irački lider Sadam Husein obješen je u Bagdadu, pošto ga je lokalni sud osudio na smrt zbog ubistva oko 150 šiita 80-ih godina prošlog vijeka. Pogubljenje je izazvalo slavlje šiita širom Iraka. Vladao je Irakom, čvrstom rukom, punih 35 godina. Obješen je poslije kontroverznog procesa, tokom kojeg su u velikoj mjeri zanemarivana prava optuženog i odbrane. Nove iračke vlasti, postavljene od SAD-a, tvrdile su da je Sadam Husein odgovoran za smrt više od 500.000 ljudi, mahom šiita i Kurda.
- 2006. – Trajekt s najmanje 850 putnika potonuo u nevremenu u tjesnacu između indonezijskih otoka Java i Borneo.
Rođenja
- 1760. – Aleksandar Alagović, zagrebački nadbiskup (u. 1837.).
- 1819. – Theodor Fontane, njemački književnik (u. 1898.).
- 1864. – Marko Murat, srpski slikar. .
- 1865. – Rudyard Kipling, engleski književnik (u. 1936.)..
- 1895. – Hamza Humo, bosanski književnik.
- 1902. – Antun Motika, hrvatski slikar (u. 1992.).
- 1905. – Danil Harms, ruski književnik.
- 1906. – Carol Reed, britanski filmski režiser. .
- 1937. – Gordon Banks, bivši je engleski nogometni vratar i reprezentativac. Mnogi ga smatraju najboljim vratarem svih vremena.
- 1946. – Berti Vogts, njemački nogometni trener i igrač.
- 1977. – Aleksandar Ćirić, srpski vaterpolista.
- 1977. – Saša Ilić, srpski nogometaš.
- 1982. – Kristin Kreuk, američka glumica.
- 1987. – Thomaz Bellucci, brazilski tenisač.
- 1987. – Tim Smyczek, američki tenisač.
- 1991. – Camila Giorgi, talijanska tenisačica.
.
Smrti
- 1691. – Robert Bojl, engleski hemičar i fizičar. .
- 1944. – Romain Rolland, francuski književnik i pacifist. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1915 (r. 1866.).
- 1944. – Francuski pisac i muzikolog Romen Rolan, kosmopolit, pacifist, često nazivan francuskim Tolstojem i savešću svog vremena. Njegov književni opus sadrži 75 knjiga. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1915.
- 1947. – Alfred North Whitehead, britansko-američki filozof, fizičar i matematičar (r. 1861.).
- 1995. – Bogoljub Petrović, srpski glumac (* 1942.).
.
Praznici i dani sećanja
.
Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar