Arsen – Wikipedija/Википедија
| |||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broj | Arsen, As, 33 | ||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | metaloida | ||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | VA, 4, | ||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 5727 kg/m3, 3,5 | ||||||||||||||||||||
| Boja | metalnosiva 
| ||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||
| atomska masa | 74,92160 u | ||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 115 (114) pm | ||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 119 pm | ||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | 185 pm | ||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Ar]3d104s24p3 | ||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 18, 5 | ||||||||||||||||||||
| oksidacioni brojevi | ±3, 5 | ||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | srednje kiseli | ||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | romboidna | ||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | |||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 1090 K (817 °C) | ||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 887 K (614 °C) | ||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 12,95×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 34,76 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 369,9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | bez podataka | ||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | bez podataka | ||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 2,18 (Pauling) 2,20 (Alred) | ||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 330 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 3,45×106 S/m | ||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 50 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 947,0 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1798 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 2735 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 4837 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| V energija jonizacije | 6043 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| VI energija jonizacije | 12310 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi. | |||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, |
Arsen ili arsenik (As, latinski - arsenium) je metaloid VA, grupe. Ima četri izotopa: 73, 74, 75 i 76, od kojih je postojan samo 75.
Zastupljen je u zemljinoj kori u količini od 2,5 ppm (eng. parts per million) u obliku nekoliko minerala od kojih je najrasprostranjeniji arsenopirit koji se često nalazi i u ležištima pirita.
Njegova jedinjenja su bila poznata još u antičko doba. U čistom obliku prvi ga je izdvoio alhemičar Albert Veliki u XII-om veku, mada na to otkriće pretenduju i stariji arapski alhemičari i kineski narodni lekari.
Sigurno najpoznatije jedinjenje arsena je vrlo toksičan As2O3. Netoksične soli arsen(V) su sastojci pesticida, kao i dodaci staklu dajući mu zelenkastu boju.
Biološki značaj - nekoliko enzima koji su neophodni za život sadrže arsen. Arsen je jedan od mikroelemenata i njegova minimalna dnevna količina je veoma niska 0,04 miligrama. Soli arsen(III) su veoma otrovne i izazivaju rak.
Smrtonosna doza iznosi 50 miligrama. Soli arsen(V) su neotrovne ali imaju jako baktericidno dejstvo. Ipak unošenjem velikih količina one se nagomilavaju u organizmu u redukuju se do toksičnih soli arsen(III).
Arsen poseduje dve altotropske modifikacije: prva modifikacija- alfa je krh metal, koji burno reaguje sa vodom. Druga modifikacija- beta je zlatne boje, mnogo manje reaktivna od alfa modifikacije. Čist arsen se dodaje nekim legurama čelika, a i se dodaje silicijumu u električnoj industriji.