Unna Junná – Wikipedia
Unna Junná lii Yle Säämi sämikielâlâš párnáiohjelm, mii aalgij ive 2007. Tot ráhtoo kuulmâ sämikielân: anarâš-, nuorttâlâš- já orjâlâškielân. Unna Junná parga oovtâstpargo om. Säämi máttááttâskuávdáá medialinjáin Anarist sehe Säämi škovláin já Elleekovekuávdáš Skábmain. [1]
Suomâst sämmiliih irâttii finniđ sämikielâlijd párnáiohjelmijd jo 1990-lovo peln, mutâ Yle mield tagarân iä lam resurseh ige vuolgâttâsäigi. Ive 2005 NRK, SVT já Yle ráđádâlškuottii ohtsâš párnáiohjelmist, mutâ Yle kiäsádâđâi tast ovdilgo taggaar šoodâi, já te Suomâ peln sämipárnááh paccii vala-uv jieijâs kielâlii ohjelmttáá. Ulmuuh iä kuittâg tuuttâm toos, já ive 2006 loopâst lâi mielâčááitus Helsigist, kost maŋgâlov sämipárnážid vanhimijdisgijn lijjii vatâmin olssis párnáiohjelmijd. Tast maŋa Ylest šoodâi miärádâs rähtiđ sämikielâlijd-uv párnáiohjelmijd.[1]
Nuuvt te Unna Junná oinuuškuođij ive 2007, talle vala ovtâspargon syemmilâš Yle já ruátálâš SVT kooskâst. Ive 2011 SVT kuittâg meridij vuáijuđ jieijâs sämikielâlii párnáiohjelm pyevtitmân, já tastoo Yle pyevtitškuođij Unna Junná ohjelmijd ohtuu.[2] Siämmáá ive Unna Junnáást kulluuškuottii anarâš- já nuorttâlâškielâ eenâb, ko toh šoddii jođettemkiellân.[3] Tađe ovdil tuše tavesämikielâ lâi lamaš jođettemkiellân, mutâ insertijn anarâš- já nuorttâlâškielâ kal lijjii kullum jo ovdil.[4]
Unna Junnáást láá lamaš maaŋgah läiđejeijeeh. Algâiivij läiđejeijen toimii eereeb iärrás Sofia Jannok, Simon Issát Marainen já Petra Magga.[5] Eres läiđejeijeeh láá lamaš ovdâmerkkân Heli Huovinen, Essi Morottaja[6] já Petter Morottaja[7] anarâškielân, Anna Lumikivi já Janica Gauriloff nuorttâlâškielân[8] já Irene Länsman[9] sehe Marianne Ketola pajekielân.[6][4]
Ive 2010 Unna Junná uážui párnáiohjelmij váldupalhâšume Komi täsivääldist uárnejum syemmilâš-ugrilâš aalmugij elleekovefestivaalijn.
Unna Juná pyevtittem Šuoŋâpiäju-muusikrááiđu[10] oovdânpyehteeh vuoittii ive 2023 Music x Media muusiksyergi Industry Awardsist Ive muusiktaho -tubdâstâs.[11][12][13][14] Toos lasseen ráiđu lâi iävtukkâssân meid Lastenmusiikki ry ive 2023 Jellonagaalast Ive puáđulâš -kategoriast,[15] já ive 2024 Jellonagaalast kyevti kategoriast: Ive párnáilaavlâ já Ive párnáimuusiktaho.[16][17] Veikkâ ohtâgin tain palhâšuumijn ij Šuoŋâpiäjun teivâm, te ive 2024 gaalast tot uážui härvinâš Eromâšjellona-palhâšume ton tááhust ko ráiđu puáhtá oovdân sämikulttuur riggoduv já tuárju kulttuuräärbi siäilum.[18][19]