tr.wikipedia.org

Bjeduğ lehçesi - Vikipedi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

(Bjeduğca sayfasından yönlendirildi)

Bjeduğca
бжъэдыгъубзэ
Ana dili olanlarRusya, Türkiye
Dil ailesi
Yazı sistemiKiril Alfabesi
Dil kodları
ISO 639-1-
ISO 639-3–

Bjeduğ lehçesi (Batı Çerkesçe Бжъэдыгъубзэ) (Doğu Çerkesçe Бжьэдыгъубзэ), Rusya Federasyonuna bağlı Adigey Cumhuriyetinin Kuban Nehri boyunda ve Türkiye'de Çanakkale ilinin Biga ilçesinde yaşayan Bjeduğlar tarafından konuşulan bir Batı Çerkesçe lehçesidir.

Çemguy lehçesindeki [tsʷ] Bjeduğ, Şapsığ ve Abzeh diyalektlerinde [tɕʷ] (<чу>) sesine dönüşmüştür. Doğu Çerkesçede ise ise [v] (<в>) sesine dönüşmüştür.

Sözcük Batı Çerkesçe Doğu Çerkesçe
Çemguy (Standart Batı Çerkesçe) Bjeduğ, Şapsığ ve Abzeh
IPA Kiril IPA Kiril IPA Kiril
ayakkabı t͡sʷaːqa цуакъэ t͡ɕʷaːqa чуакъэ vaːqa вакъэ
öküz t͡sʷə цу t͡ɕʷə чу və вы
saban demiri t͡sʷaːbza цуабзэ t͡ɕʷaːbza чуабзэ vaːbd͡za вабзэ
  • Bjeduğ lehçesindeki [ʃsʷ] (<шъ>) diğer lehçelerde [s] (<с>) olmuştur:
Sözcük Batı Çerkesçe Doğu Çerkesçe
Batı Çerkesçe Bjeduğ
IPA Kiril IPA Kiril IPA Kiril
ne səd сыд ʃsʷəd шъыд sət сыт
nasıl sədaw сыдэу ʃsʷədaw шъыдэу dawə дауэ
  • Bjeduğ lehçesindeki [ʃsʷ] (<шъу>) diğer lehçelerde [ɕʷ] (<шъу>) olmuştur:
Sözcük Batı Çerkesçe Doğu Çerkesçe
Çemguy (Standart Batı Çerkesçe) Bjeduğ
IPA Kiril IPA Kiril IPA Kiril
Ho şgeldiniz ɕʷəqeblaːʁ шъукъеблагъ ʃsʷəqeblaːʁ шъукъеблагъ fəqeblaːʁa фыкъеблагъэ
Deri ɕʷa шъо ʃsʷa шъо fa фэ
  • Bjeduğ lehçesindeki [j] (<й>) diğer lehçelerde [ɕ] (<щ>) veya [ʑ] (<жь>) olmuştur:
Sözcük Batı Çerkesçe Doğu Çerkesçe
Çemguy (Standart Batı Çerkesçe) Bjeduğ veŞapsığ
IPA Kiril IPA Kiril IPA Kiril
o aɕ ащ аj ай ar ар
orada daʑ дэжь daj дэй ʁʷnaʁʷw гъунэгъуу
kendi jaʑ ежь jaj ей jaz ез

Bjeduğ lehçelesinden araç durumu için kullanılan sonek -мджэ (-md͡ʒa) or -джэ (-d͡ʒa)'dir. Fakat Abzah lehçesi ve Doğu Çerkesçede -мкӏэ (-mt͡ʃa) or -кӏэ (-t͡ʃa) olarak kullanılır. Şapsığ lehçesi ve bazı Doğu Çerkesçe lehçelerindeise -мгьэ (-mɡʲa) or -гьэ (-gʲa). (Örnek: Uzunyayla Kabardey lehçesi, Kahramanmaraş Kabardey diyalekti)

Anlamı Şapsığ Çoğu lehçede Bjeduğ
Kiril IPA Kiril IPA Kiril IPA
Çerkesçe ile (onu kullanarak) адыгэбзэгьэ aːdəɣabzagʲa адыгэбзэкӀэ aːdəɣabzat͡ʃa адыгэбзэджэ aːdəɣabzad͡ʒa
kalem ile (onu kullanarak) къэлэмымгьэ qalaməmgʲa къэлэмымкIэ qalaməmt͡ʃa къэлэмымджэ qalaməmd͡ʒa

Gelecek zaman eki ~эщт (~aɕt)'tir ve bazı durumlarda ~ыщт (~əɕt) olarak kullanılır. Bjeduğ ve Şağsığ lehçelerinde gelecek zaman soneki ~т (~t) olarak kullanılır.

Kelime Batı Çerkesçesi Doğu Çerkesçesi
Çemguy (Standart Batı Çerkesçe) Bjeduğ veŞapsığ
IPA Kiril IPA Kiril IPA Kiril
gideceğim səkʷaɕt сыкIощт səkʷat сыкIот səkʷʼanəwɕ сыкIуэнущ
gideceksin wəkʷaɕt укIощт wəkʷat укIот wəkʷʼanəwɕ укIуэнущ
gidecek makʷaɕt мэкIощт makʷat мэкIот makʷʼanəwɕ мэкIуэнущ
gideceğiz tʷəkʷaɕt тыкIощт ʂʷəkʷat тыкIот dəkʷʼanəwɕ дыкIуэнущ
gideceksiniz ʂʷəkʷaɕt шъукIощт ʂʷəkʷat шъукIот fəkʷʼanəwɕ фыкIуэнущ
gidecekler maːkʷatəɕx макIощтых maːkʷatəx макIотых maːkʷʼanəwɕ якIуэнущ

Adigece: Зэгорэм тыгъэжьымрэ тыгъэмрэ зынэкъокъугъэх анахь лъэшыр язэрымгъашIэу. А лъэхъан дэдэм тефэу зекIогорэ кIакIо техъуагъэу гъогум къэрыкIоу алъэгъугъ ыкIи рахъухьагъ тIумэ язэу гъогурыкIом икIакIо зыщэзгъэхэрыр анахь лъэшэу алъытэнэу. Ай дэй тыгъэжьым зэрыфэлъэкIэу къэпщэу къыригъэжьагъ. Ау ар нахь лъэшэу къепщы къэсми, гъогурыкIом кIакIом нахь зыкIоцIищахьытыгъэ. Ыужыпкъэм тыгъежьыр иморад ыужы икIыжьын фае хъугъэ.ЕтIуанэ тыгъэр къэпсыгъ, гъогурыкIор фабэ къэпагъ, ыкIи ай лъэпэтэу кIакIор зыщихыгъ. Аущтэу тыгъэжьым тыгъэр ей нахьыри нахьы зэрылъэшыр къэгурымэIомэ мэхъонэу хъугъэ.[1]

  1. ^ "Tamara Udzhuxu (Bzhedugh Dialect)". 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015.