Sinop (il) - Vikipedi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu madde Sinop il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Sinop (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.

Sinop
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz
İdare
• Vali	Mustafa Özarslan[1]
Yüzölçümü
• Toplam	5.717 km²
Rakım	28 m
Nüfus [2]
• Toplam	204.526
• Yoğunluk	40/km²
• Kır	92.015
• Şehir	112511
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	368
İl plaka kodu	57
Resmî site Sinop Valiliği Sinop Belediyesi

Sinop, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde bir ildir.

İl nüfusu 2023 TÜİK verilerine göre 229.716'dır. İlin yüzölçümü 5.717 km²'dir. İlde  km²'ye 40 kişi düşmektedir. 2021 verilerine göre 9 İlçe, 9 belediye, bu belediyelerde 50 mahalle, ayrıca 464 köy bulunmaktadır.^[3]

Antik Çağ'da, Paflagonya bölgesi içinde kalan Sinop'un saptanabilen en eski adı, Sinope'dir. Bir söylenceye göre kent adının kurucusu olarak kabul edilen aynı isimli bir Amazon kraliçesinden almıştır. Bir başka söylenceye göreyse, kenti eski Yunan'da Irmak Tanrısı Asopos'un su perisi kızlarından Sinope kurmuştur. Bahsi geçen Yunan efsaneleri İÖ V. - IV. ve III. Y.Yıllarda tarihlenmektedir ve aynı dönem kent sikkeleri üstünde, Sinope'nin başı görülmektedir. Hangi söylence benimsenirse benimsensin, kentin kurucusunun Sinope olduğu kesindir. Ancak, Sinope bir su perisi ise, kentin Yunan kolonicilerce; Amazon ise; Anadolu'nun yerli halklarınca kurulmuş olması gerekir. Bu ikilem, dilbilim çalışmalarıyla bir ölçüde çözülmemiştir: Gerek etimolojisine yabancı olan Sin ya da Sind sözcüklerine Yunanistan'ın dışında daha çok Pontos,Doğu Anadolu Bölgesi,İran ve Hindistan'da rastlanmaktadır. Bu da, Sinope adının yerli Anadolu dillerinde gelmiş olabileceğini göstermektedir. Strabon ise, kentin kurucusu olarak, Argonotlardan Teselyalı Otolikos'u göstermekte ve onun kenti ele geçirerek bir Yunan kolonisi kurduğu yazmaktadır. "Kentin ele geçirilmesi" kavramı, kolonileştirmeden önce, kent'te yerli bir halkın yaşandığını ortaya koymaktadır. Strabon'un sözünü ettiği gelişmeden sonra, Sinope Kenti İÖ VII. yıllarında bir kez Miletuslular'ca kolonileştirilmistir. Kent'te, sırasıyla Miletuslu Habrindas, Koos ve Krenitas dönemlerinde yerleşilmiştir. Tüm bü söylence ve tarihsel olaylar Sinop'un ilk çağlarda yerli halkça kurulduğunu, bu yerleşimi, söylencesel Argonot seferiyle ilgili olarak bir Yunan kolonisi'nin izlediğini, son olarak da Miletuslular'ın burada bir koloni kurduğunu ortaya koymaktadır. Sinop'u da içeren Karadeniz Bölgesi'nin en eski halkı Hitit kaynakalrında bahsi geçen Kaşkalar olup bu kaynağa göre "Arauanna Ülkesi adlı bir bölge de, Sinop yöresinde bulunuyordu.

Sinop, tarihî açıdan önemli bir yerdir. Antik çağdan beri parlak ve yoğun bir ticari ve kültürel yaşantıya sahip olan Sinop, bu niteliğini Bizans, Selçuklu, Candaroğlu ve Osmanlı yönetimlerinde de sürdürmüş, ayrıca kale ve tersanesi ile bölgenin en önemli askeri üslerinden biri olmuştur. Bu durumunu Sinop Baskını'ndan sonra kaybetmeye başlayan kent, sur dışına güneydoğu yönde azınlık yerleşmeleri ile batıya doğru ise yönetim ve eğitim gibi kamu hizmetleri yerleşmesiyle çıkmıştır.

183 MÖ Pharnakes I Sinop'u ele geçirdi ve Pontus Krallığı'nın başkenti yaptı. O dönemlerde, Sinop tarihinde en parlak dönemini yaşadı. Tüm tarihi yapıtlar ve Sinop Kalesi Pontus dönemine dayaniyor. Pontus Kralı Mithridates VI MÖ 64 yılında yapılan savaşı Pompeius Magnus'a kaybedince Romalılar Pontus'u Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altına aldılar. Sinop'un önemi Roma döneminde azalmıştır.

Sinop doğal korunaklı bir liman kenti olduğu için, Bizans Dönemi'nde de önemini korudu. Rusya steplerinden ya da Orta Anadolu'dan gelen ürünlerin boşaltma yükleme merkezi burasıydı. Sinop, Bizans egemenliği dönemlerinde Paflagonya Theması içinde yer alıyordu.

Osmanlı yönetimi altında Sinop, bir süre barış içinde yaşadı. Ancak patlak veren Celali ve Suhte ayaklanmaları sırasında büyük sıkıntılar çekti. 1558'de Kanuni'nin oğulları Selim ve Beyazıd arasında çıkan saltanat kavgasından sonra Anadolu'da karışıklar giderek arttı. İran'a sığınan Beyazid geri dönmesi kaygısıyla Rumeli askerinin Amasya-Tokat arasında bekletilmesine karşın, yöredeki olaylar azalmadı. Sinop, Bafra ve Ladik'te suhteler halkın can, mal ve namusuna saldırıyorlardı. Devlet görevlilerinden ve halktan bazı kişiler de, suhtelere yardımcı oluyorlardı. Kastamonu Sancakbeyi Süleyman Bey'de İstanbul'a gönderdiği mektupta Boyabat, Sinop, Durağan kadılıklarına zekat, sadaka ve benzer adlarla zorla para toplayan suhtelerden ve rüşvet karşılığı bunlara yardım eden hazine tahsildarlarından yakınıyordu. 1567-1568'de olayların daha da artmış olduğu; Sinop Kadısı'nın İstanbul'a gönderdiği mektupta anlaşılmaktadır. Bolu'da soygunlar düzenleyen iki suhte topluluğu, devlet giriştiği hareket sırasında Sinop'a çekildiler. Sinop'taki eylemleri yakınma konusu olunca devlet, Bursa Sancakbeyine suhteri cezalandırma görevi verdi. 200 kadar sipahi seferden alıkonularak suhteler üzerine gönderildi. Ancak sipahiler suhtelerle çarpışmaya yanaşmadılar. Boyabatlı Söyleme ve Kara Hüseyin adındaki suhtelerin başkanlığında hareket eden gruplar, yöredeki tüm kasabaları haraca bağladığı gibi, Sinop Kadısı'nın yolunu kesip bir adamı öldürdüler.

II. Meşrutiyet dönemine gelindiğinde Dr. Rıza Nur Sinop Mebusu olarak meclise girdi.

2021 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 İlçe, 9 belediye, bu belediyelerde 50 mahalle ve ayrıca 464 köy vardır.^[3]

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Aynı seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.^[4][5]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Sinop Valisi, 1970-Rize doğumlu Erol KARAÖMEROĞLU'dur. 18 Haziran 2020 tarihinde Altındağ Kaymakamı iken atanmıştır.^[6]

Sinop Belediye Başkanı, 1967-Sinop doğumlu Metin GÜRBÜZ (CHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %49,21 oy oranıyla seçilmiştir.^[7]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Sinop İl Genel Meclisi üye sayısı, 18 AK PARTİ ve 3 CHP olmak üzere 21’dir.^[8] Sinop Belediye Meclisi ise 9 AK Parti ve 16 CHP olmak üzere 25 üyeden oluşur.^[9]

2023 Genel seçimleri sonucu, Sinop'u temsilen TBMM'e AKP'den 1 milletvekili (Nazım Maviş), CHP'den 1 milletvekili (Barış Karadeniz) seçilmiştir.^[10]

Anadolu 'nun kuzey yönde uç noktası olan İnceburun'a doğu yönün'de bağlanan Boztepe Burnu berzahında bir kale-şehir olarak kurulmuş ve tarih boyunca doğu yönde gelişmiştir. Tarih boyunca kale dışına pek taşmayan şehir bir liman kenti özelliği taşır. Berzahın kuzey doğusundaki dış liman fırtınalara açık olduğu ve denizcilik bakımından kullanışlı sayılmadığı halde, Antikçağ 'da daha çok bu limanın kullanıldığı bilinir. Zamanla kum dolan ve kullanılamaz hale gelen bu limanı berzanın güney-doğusundaki iç limana aynı dönemde bir kanal bağlardı. Bu kanal, Selçuklular döneminde kapatılmıştır.

Yarımadanın güney yönündeki iç liman ise rüzgarlara kapalı konumuyla ve sakin deniziyle güney Karadeniz'in en önemli limanıydı. Bu özellikleri yüzünden "Akdeniz" ismini almıştır. Tarih boyunca işlek bir liman yaşantısı ve tersane faaliyeti bu limanda gerçekleşmiştir. 19. yüzyıl'a kadar tamamen ayakta duran surlardan ise günümüze büyük bir kısmı kalmıştır ve yıkıntılarından rekonstrüksiyonu yapılabilir. Şehrin gelişimi sürekli olarak doğu yönde, Boztepe Burnuna doğru olurken, kuzeydeki Akliman ve Anadolu yönünde birkaç azınlık yerleşmesinden başka bir yerleşim olmamıştır. Doğudaki yarımada ise gittikçe sarplaşmakta, Hıdırlık tepesinde 187 metre yüksekliğe ulaşmakta ve nihayet deniz yönünde dik yarlar ile kuşatılmaktadır. Bu durumda şehrin deniz yönünden ve berzahtan zaptedilmesi imkânsız olmaktadır.

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[11]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²[12]	Rakım mt.	Merkeze km[13]	Ulaşan Yollar[13]
Sinop Merkez			442	27		D.010-14, 57.58, 57.52
Ayancık	Cumh.önce		862	9	56	D.010-13, 57.55
Boyabat	Cumh.önce		1.512	329	84	D.030-06, D.785-02
Dikmen	1990	Gerze	411	193	73	D.010-14=>57.25
Durağan	1954	Boyabat	995	213	111	D.030-06, 57.51, 57.50, 57.25
Erfelek	1960	Merkez	412	185	26	D.010-13 (Sinop)=>57.52, D.010-14=>57.53
Gerze	Cumh.önce		487	31	37	D.010-14
Saraydüzü	1990	Boyabat	334	415	106	D.785-02=>57.59, 57.51
Türkeli	1957	Ayancık	263	12	91	D.010-12
SİNOP	Cumh.önce		5.717

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[14])

Sinop ili nüfusu: 229.716'dır. Bu nüfusun % 61,01'i şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 5.718  km²'dir. İlde  km²'ye 40 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 158'dır.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 3,88 olmuştur. Tüm ilçelerde nüfus artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Saraydüzü(% 18,45)- Merkez ilçe (% 0,86)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 İlçe, 9 belediye, bu belediyelerde 50 mahalle ve ayrıca 464 köy vardır.

2023 yılı sonunda Sinop ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe	Nüfus 2022	Nüfus 2023	Fark	Nüfus Artışı %	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan %	Alanı  km2[15]	km2'ye düşen kişi
Ayancık	23.923	24.473	550	2,27	1	5	71	11.447	13.026	53,23	862	28
Boyabat	44.502	45.833	1.331	2,95	1	9	107	17.559	28.274	61,69	1512	30
Dikmen	4.711	5.156	445	9,03	1	3	28	3.910	1.246	24,17	411	13
Durağan	16.832	17.900	1.068	6,15	1	6	69	10.409	7.491	41,85	995	18
Erfelek	12.363	13.123	760	5,97	1	3	46	9.035	4.088	31,15	412	32
Gerze	27.967	29.534	1.567	6,44	1	7	42	9.344	20.190	68,36	487	61
Merkez	68.972	69.844	872	0,86	1	13	38	12.311	57.533	82,37	442	158
Saraydüzü	5.523	6.642	1.119	18,45	1	1	30	5.388	1.254	18,88	334	20
Türkeli	16.006	17.211	1.205	7,26	1	3	33	10.174	7.037	40,89	263	65
Sinop	220.799	229.716	8.917	3,88	9	50	464	89.577	140.139	61,01	5718	40

Sinop il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[16]	169.965	38		%8     13.440 156.525     %92
1935[17]	192.303	41	%13	%8     14.683 177.620     %92
1940[18]	190.844	44	%1	%8     14.411 176.433     %92
1945[19]	205.276	41	%8	%8     15.815 189.461     %92
1950[20]	225.621	41	%10	%8     18.067 207.554     %92
1955[21]	239.027	46	%6	%9     21.736 217.291     %91
1960[22]	249.730	47	%4	%12     30.381 219.349     %88
1965[23]	266.069	50	%7	%14     38.068 228.001     %86
1970[24]	265.655	54	%0	%17     46.382 219.273     %83
1975[25]	267.605	55	%1	%20     53.839 213.766     %80
1980[26]	276.242	55	%3	%21     57.443 218.799     %79
1985[27]	280.140	57	%1	%25     70.543 209.597     %75
1990[28]	265.153	61	%5	%33     86.314 178.839     %67
2000[29]	225.574	70	%15	%45     101.285 124.289     %55
2007[30]	198.412	71	%12	%50     99.872 98.540     %50
2008[31]	200.791	70	%1	%50     101.383 99.408     %50
2009[32]	201.134	72	%0	%51     102.678 98.456     %49
2010[33]	202.740	72	%1	%53     107.275 95.465     %47
2011[34]	203.027	72	%0	%54     109.807 93.220     %46
2012[35]	201.311	72	%1	%55     109.787 91.524     %45
2013[36]	204.568	72	%2	%54     109.864 94.704     %46
2014[37]	204.526	72	%0	%55     112.511 92.015     %45
2015[38]	204.133	72	%0	%56     115.114 89.019     %44
2016[38]	205.478	72	%1	%58     119.258 86.220     %42
2017[38]	207.427	72	%1	%57     118.692 88.735     %43
2018[38]	219.733	72	%6	%59     129.425 90.308     %41
2019[38]	218.243	72	%1	%62     134.385 83.858     %31
2020[38]	216.460	72	%1	%62     134.457 82.003     %38
2021[38]	218.408	72	%1	%63     138.261 80.147     %37

2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Sinopspor, BAL (Bölgesel Amatör Lig)'de grubunu 9.sırada tamamlamıştır. Hentbol 2.lig kadın ve erkek liglerindeki 2 takımı küme düşmüştür. Voleybol bölgesel liginde 1 takımı liglere katılmıştır.

2022-2023 Türkiye Kupası'nda Boyabat 1868 Spor, 3.turda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Sinop Dokuzoğlu Stadı (2.500), Atatürk Kapalı Spor Salonu (1.080), Sinop Olimpik Yüzme Havuzu (500)dur.

• 

  Türkiye'nin tek fiyortu olduğu iddia edilen Hamsilos Fiyordu

• 

• Sinop Valiliği 11 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop Belediyesi 12 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop Üniversitesi 3 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop YerelNET 9 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• SİNOP - TDV İslâm Ansiklopedisi 2 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop Emniyet Müdürlüğü 2 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop İl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop - Afad 2 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop Kadastro Müdürlüğü 2 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinop İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü 2 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.