Ιστορία Δήμου Δάφνης

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΑΦΝΗΣ

Λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και στα ΝΔ όριά της βρίσκεται περιοχή γεωργοκτηνοτροφική στο παρελθόν, που ανήκε στον δήμο Αθηναίων.

Το 1925 επί δημαρχίας Σπ.Πάτση, αποσπάστηκε από τον δήμο Αθηναίων και με άλλους συνοικισμούς (Αγ. Βαρβάρα, Πικροδάφνης, Μπραχαμίου και Αγ.Κοσμά) αποτέλεσαν την κοινότητα Μπραχαμίου.

Η γεωργοκτηνοτροφική αυτή περιοχή που ονομαζόταν Κατσιπόδι, ήταν η έδρα της Κοινότητας (Δ 16-12-1925, ΦΕΚ Α 48/1925).

Ύστερα από διαδοχικές αποσπάσεις συνοικισμών από την κοινότητα Μπραχαμίου, το 1928 ο συνοικισμός (Κατσιπόδι) και η κοινότητα μετονομάστηκαν σε κοινότητα  Αγίου Δημητρίου (Δ 19-7-1928 ΦΕΚ Α 156/1928).

Οι κάτοικοι της Κοινότητας το έτος αυτό ανέρχονται συνολικά στους 3710 και κατά συνοικισμούς : Κατσιπόδι 785, Άγιος Δημήτριος (Μπραχάμι) 1816, Σπιθάρι 299 και Σωρός 840.

Το 1940 η κοινότητα του Αγίου Δημητρίου έχει 14.608 κατοίκους και αναγνωρίζεται σε δήμο Αγίου Δημητρίου με το διάταγμα της 19-2-1942 και ΦΕΚ Α 22/1943.

Το 1947 ο συνοικισμός Αγίου Δημητρίου (Μπραχάμι) αποσπάται από το δήμο Αγίου Δημητρίου και αποτελεί την κοινότητα Αγίου Δημητρίου με 4.600 κατοίκους.

Τέλος το 1951/53 ο δήμος Αγίου Δημητρίου μετονομάζεται σε δήμο Δάφνης συμπεριλαμβάνοντας εκτός του συνοικισμού Κατσιποδίου και τις συνοικίες Σωρού που βρίσκεται προς την περιοχή του δήμου Υμηττού και Σπαθάρι που περικλείεται από τους δήμους Υμηττού, Ηλιουπόλεως και Αγίου Δημητρίου που σήμερα ονομάζεται Χαραυγή.

Το 1951 ο δήμος Δάφνης είχε 17.342 κατοίκους, ενώ το 1961 ήταν ο τρίτος σε πυκνότητα δήμος της Ελλάδας με 23.747 κατοίκους.

Παρατηρεί λοιπόν κανείς ότι η αύξηση του πληθυσμού στο δήμο Δάφνης υπήρξε ραγδαία στη δεκαετία 1950-60 και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η περιοχή βρίσκεται κοντά στο κέντρο της Αθήνας, στη μεγάλη μετακίνηση πληθυσμού από την επαρχία προς αναζήτηση εργασίας και καλύτερων συνθηκών ζωής καθώς και στο ότι τα ενοίκια και η αγορά των οικοπέδων εδώ ήταν φθηνότερα, σε σύγκριση με άλλες περιοχές.

Αν στρέψει κανείς το βλέμμα του γύρω παρατηρώντας από ψηλά θα διαπιστώσει ότι βρίσκεται σε περιοχή που περικλείεται από χαμηλούς λόφους (του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Γεωργίου και της Ζωοδόχου Πηγής), από το όρος του Υμηττού, λίγο μακρύτερα από τα όρια της και ο μόνος ανοιχτός ορίζοντας βρίσκεται νότια προς την θάλασσα.

Ανάμεσα σε αυτούς τους λόφους, διαμορφώνονται μικρές πεδινές εκτάσεις με αρκετά ρέματα και ρυάκια, σε παλιότερες εποχές και επομένως πλούσιος υδροφόρος ορίζοντας. Για αυτό και παλιά υπήρχε η δυνατότητα για κατοίκηση του χώρου, καλλιέργεια γης και βοσκή ζώων.

Η έκταση του δήμου είναι 1.375 στρέμματα εκ των οποίων με πράσινο μόνο τα επτά και τα όριά του είναι : προς Α ο δήμος Υμηττού, προς Δ ο δήμος Νέας Σμύρνης, προς Ν ο δήμος Αγίου Δημητρίου και προς Β ο δήμος Αθηναίων.

Οι ενορίες του δήμου είναι της Αγίας Βαρβάρας, της Ζωοδόχου Πηγής και στα όρια με το δήμο Αθηναίων του Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού και του Αγίου Γεωργίου.

Πριν ο δήμος ονομασθεί δήμος Δάφνης, ήταν γνωστός με το όνομα της συνοικίας Κατσιπόδι ή Κατσιποδού.
Γραπτές πληροφορίες για το για τα τοπωνύμια που αναφέρθηκαν παραπάνω έχουμε το 1923, σύμφωνα με τις οποίες το Κατσιπόδι αναφέρεται ως εξοχική συνοικία προς Ν των Αθηνών, το Μπραχάμι ως χωρίον προς Ν των Αθηνών απέχον 3 χιλιόμετρα και το Σπαθάρι ως μικρός συνοικισμός κατά το  3ο χιλιόμετρο της οδού Βουλιαγμένης.

Πηγές του 1945 και 1971 αναφέρουν ότι το Κατσιπόδι είναι μεσαιωνική τοπωνυμία που προέρχεται από κτήματα της οικογενείας Κατσιπόδη και την κτητορική τους εκκλησία της Παναγίας της Κατσιποδούς ή παραπέμπουν στον Κατσίμπεη, διοικητή της περιοχής επί Τουρκοκρατίας.

Για το Μπραχάμι αναφέρουν ότι πρόκειται για παλιά τοπωνυμία που πιθανώς προέκυψε από Εβραίο ιδιοκτήτη Αβραάμ, για το Σωρό ότι είναι συχνή τοπωνυμία που προκύπτει από συσσώρευση λίθων και χαλικιών κατά την εκχέρσωση αγρών στα όρια δύο γειτονικών ιδιοκτησιών.

Η συγκεκριμένη περιοχή του Σωρού βρίσκεται προς Α της οδού Βουλιαγμένης, παρά το εργοστάσιο του Μαλτσινιώτη και είναι άγνωστο, αν η ονομασία προέκυψε από αρχαίο ταφικό σωρό.

Για την ονομασία Σπιθάρι αναφέρεται ότι είναι ιδιωματικός τύπος της λέξης «πιθάρι». Πρόκειται προφανώς περί τοπωνυμίας που προήλθε «από κατακείμενον αρχαίον πίθον» και από την ένωση των λέξεων εις και πιθάρι προήλθε η λέξη Σπιθάρι.

Κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας, η περιοχή αυτή είχε διαμορφωθεί σε μικρό αγροτικό οικισμό. Ο Δημ. Καμπούρογλου στην «Ιστορία των Αθηναίων» αναφέρει ότι το τοπωνύμιο Μπραχάμι οφείλεται σε Τούρκο αξιωματούχο της περιοχής με το όνομα Ιμπραήμ, όπως και η τοποθεσία Χασάνι (χώρος του παλαιού διεθνούς αεροδρομίου), που αναφέρεται ως ιδιοκτήτη αγροικία απέχουσα 7 χιλιόμετρα προς Ν των Αθηνών, θα ήταν ιδιοκτησία Τούρκου με το όνομα Χασάν.

Υπάρχουν και προφορικές μαρτυρίες παλιών κατοίκων του δήμου, σύμφωνα με τις οποίες η ονομασία Κατσιπόδι οφείλεται στην ύπαρξη και βοσκή αμνοεριφίων σε διάφορα σημεία της περιοχής, μεταξύ των οποίων και στο λόφο που είναι κτισμένος ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, όπου τα ζώα συγκεντρώνονταν να πιουν νερό από το φρέαρ (πηγάδι) που υπήρχε εκεί και να βοσκήσουν.

Οι κάτοικοι βλέποντας στο χώμα τα ίχνη από τα πατήματα των ζώων και ιδίως των αιγών, έλεγαν της «κατσίκας το πόδι» και με την ένωση των δύο λέξεων δημιουργήθηκε η λέξη Κατσιπόδι ως τοπωνυμία.

Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι η Ζωοδόχος Πηγή, επειδή φιλοξενούσε τις αίγες (κατσίκες) τριγύρω της, ονομάστηκε Κατσιποδού και στην συνέχεια η περιοχή Κατσιπόδι.

Μία τρίτη άποψη είναι η εξής : Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας στο εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, ήρθαν Τούρκοι να το καταστρέψουν. Περίμεναν όμως να τελειώσει η λειτουργία και τους πήρε ο ύπνος. Έτσι οι Έλληνες εκκλησιαζόμενοι πήραν πόδι δηλαδή έφυγαν ( και κατά την λαϊκή έκφραση «την έκαναν κατσίκα») και από την ένωση των δύο λέξεων σχηματίστηκε η λέξη Κατσιπόδι.

Περί Τούρκων αναφέρει και μια παρόμοια εκδοχή, ότι δηλαδή αυτοί θέλησαν να κάνουν γιουρούσι, αλλά οι Έλληνες που βρίσκονταν στην εκκλησία κατάφεραν να ξεφύγουν κι εκείνοι με απορία είπαν «κατσιποδιά μας έπιασε ;».

Το 1951/53 ο τότε δήμαρχος Ηλίας Πετροπουλέας μετονόμασε το Κατσιπόδι σε Δάφνη.

Περί του νέου ονόματος, μια εκδοχή αναφέρει ότι η επιλογή έγινε με ή χωρίς κλήρο ανάμεσα στα ονόματα που προτάθηκαν από τον τότε Δήμαρχο στον τότε Νομάρχη.

Μια άλλη είναι ότι με τον τότε δήμαρχο Ηλία Πετροπουλέα ήταν δημοτικός Σύμβουλος ο Αθ. Καράμπαμπας κάτοικος του δήμου, ο οποίος είχε κόρη με το όνομα Δάφνη που υπεραγαπούσε. Πρότεινε λοιπόν στο δήμαρχο να πάρει ο δήμος το όνομα της κόρης του και εκείνος δέχτηκε.

Μια τρίτη άποψη αναφέρει ότι το νέο όνομα οφείλεται στην ύπαρξη (τότε) δαφνών στην περιοχή. Το φυτό αυτό ήταν το ιερό φυτό του θεού Απόλλωνα ο οποίος λατρευόταν από όλους τους Αθηναίους ως πατρώος θεός τους, γιατί κατά τον μύθο, ήταν πατέρας του Ίωνα ιδρυτή της φυλής στην οποία ανήκαν. Άλλωστε Ιερό του θεού υπήρχε στην αρχαιότητα πλησίον του Ιλισού.

Σήμερα το έμβλημα του δήμου είναι κύκλος που στην περιφέρειά του φέρει ζωγραφισμένο χρυσό στεφάνι από φύλλα δάφνης. Στο κέντρο φέρει το κεφάλι του θεού Απόλλωνα με στεφάνι δάφνης (δαφνηφόρος Απόλλων) και στο ενδιάμεσο κενό μια γαλάζια ταινία. Φιλοτεχνήθηκε δε επί δημαρχίας Χαρ.Σαραντόπουλου.