وب سایت مصطفی دانشور » لهجه کرشی

لهجه کرشی (Koroshi) جزیی از زبان های شمال غربی ایرانی است. جایی که زبان بلوچی در آن واقع شده است. این لهجه در تقسیم بندی زبانشناسی بخشی از لهجه ها و شاخه های زبان بلوچی قرار می گیرد. در سلسله مقالاتی قصد دارم لهجه های مهم بلوچی را که در تقسیم بندی های زبانشناسی دارای شاخه و کد اختصاصی هستند مورد بررسی اجمالی قرار دهم.
اولین لهجه ای که قصد دارم به آن به پردازم کرشی است. چون این لهجه خارج از محدوده جغرافیایی بلوچستان قرار گرفته است کمتر مورد توجه قرار گرفته است. شاید کمتر کسی بداند که آنها در کجا زندگی می کنند. بر اساس تحقیقات انجام شده آنها در استان فارس، ایران، زندگی می کنند. این لهجه بلوچی به علت همسایگی با زبان فارسی بسیاری از ویژگی های این زبان را به خود گرفته است. ظاهرا گویشوران این زبان برای مردم قشقایی کار می کنند و به کار شترداری مشغولند. به لحاظ جمعیتی چیزی در حدود ۴۰ تا ۵۰ خانوارند. به عبارت دیگر جمعیت آنها در سال ۸۵ چیزی در حدود ۱۰۰۰ نفر بوده است.
آواشناسی
واکه ها:
- کوتاه : â, a, e, i, o, u
- بلند: â:, ā, ē, ī, ō, ū
همخوان ها:
سایشی: ð مانند ‘sað’ یا صد
سایشی کامی صدادار: ɣ
سایشی چاکی: مانند ‘اره”
کامی : مانند ‘g’ و ‘k’

دستور
فعل ها:
- نشان مصدر ساز : -ag یا اگ

اسم:
پسوند ‘-یوک’ اسم را شناسه می کنند. مانند golâbi-yok یا گلابیوک همان گلابی در فارسی است.

- نشانه “i” در این لهجه اسم را به نکره مبدل می کند. مثلا چوکی (بچه ای)
- اسم ها توسط پسوند های ‘گل’ یا ‘اوبار’ جمع بسته می شوند. مثلا مردینگال ( مردها) یا سیب-اوبار (سیب ها)
- برعکس فارسی صفت ها قبل از اسم قرار می گیرند. مثلا سیاهین انگور (انگور سیاه)

لغات
در اینجا چندین لغت که در این لهجه وجود دارد با معادل فارسی و بلوچی آنها آورده شده است.

- کشنگ ( فارسی =قشنگ -بلوچی= شر)
- نگن( نان – نگن)
- تاریک ( تاریک – تهار)
کننگ ( خندیدن – کندگ)
گاد ( باد – گواث)
مثال های از جمله ها
- ای چین (i či-yen?) = این چیست؟
- علی کو اِن (ali ko-yen?) = علی کجاست؟
کید منا گونکی جد (kayad manâ ganki jad?) = چه کسی مرا صدا زد؟