Diocleciano - Wikipedia, a enciclopedia libre
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
| Diocleciano | |
|---|---|
 | |
| Nome completo | Dioclus |
| Nacemento | 22 de decembro de 244 |
| Salona | |
| Falecemento | 3 de decembro de 311 |
| Split | |
| Soterrado | Catedral de São Dômnio |
| Nacionalidade | Roma Antiga |
| Relixión | relixión na Roma antiga |
| Ocupación | político |
| Cónxuxe | Prisca (imperatriz) |
| Fillos | Galeria Valeria |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Caius Aurelius Diocles Diocletianus, nado en Dalmacia en 244 e finado en 311, foi un emperador romano, un dos augustos da Primeira Tetrarquía. Rematou coa Crise do Século III (235-284) establecendo un goberno autocrático que sentou os alicerces da segunda fase do Imperio Romano, coñecida como Dominado (fronte ao Principado anterior). As reformas de Diocleciano contribuíron para garantir que o imperio perdurase durante varios séculos.
De baixo nível social, Diocles subiu os chanzos da carreira militar e distinguiuse baixo os emperadores Probo e Aureliano até ser nomeado cónsul. Acusado do asasinato de Numeriano en setembro de 284 xunto co prefecto do pretorio Arruis Aper, matou a este en público e logo de vencer a Carino en Moesia, tornouse o novo emperador (284). Realizou reformas profundas a fin de salvar o imperio da derrocada inminente. Diocleciano tiña tres obxectivos: fortalecer seu poder, reformar os métodos de goberno e rexenerar o exército. Para iso promoveu reformas na administración e no recrutamento militar (dobrando o número de lexións), pasou a usar mercenarios bárbaros e transformou os servizos do exército nas fronteiras en hereditarios. Nese último caso, os soldados non pasaban de servos do Estado, obrigados a loitar a cambio dunha paga fixa e do dereito de ocupar a terra.
O poder autocrático era incompetente para gobernar e defender o inmenso imperio e varias provincias tentaban se liberar e vivir baixo o goberno de emperadores propios. Dada a complexidade dos problemas políticos e administrativos derivados da extensión do Imperio Romano, ben como a necesidade dun sistema organizado para a sucesión dos emperadores, xulgou Diocleciano que a forma de resolver esas cuestións sería dividir de feito (xuridicamente continuaba sendo un) o Imperio Romano en pars Orientis e pars Occidentis. O control da rexión occidental (pars Occidentis) foi transferido para Maximiliano, un xeneral da súa confianza. Reservando a rexión oriental (pars Orientis) para si, Diocleciano non dividiu propiamente o poder co seu compañeiro de armas Maximiliano, pois, na realidade, Diocleciano estaba colocado en posición superior á de Maximiliano. A partir de aí, o Imperio pasou a ter dos Augustos (augustus), cada cal con exército, administración e capital propios, aínda que Diocleciano continuase a ser o xefe do Estado, representando a unidade do mundo romano. Ese sistema ficou coñecido como diarquía.
Posteriormente, o Imperio foi dividido en 101 provincias, agrupadas en doce dioceses reunidas en catro prefeituras. Apartir de entón pasaron a existir catro emperadores, dous deles co título de Augusto e dous co título de César (caesar). Eses eran xefes militares capaces de gobernar e protexer o imperio, adoptados como fillos polos Augustos, a quen sucederían en caso de morte, incapacidade provocada pola vellez ou decorridos vinte anos dos seus gobernos. Os césares, lugar-tenente dos Augustos, tamén posuían capital, exército e administración propios. A esa organización dáse o nome de tetrarquía, pois hai dos Augustos e dous césares.
Diocleciano instaurou o Dominato, ou sexa, unha monarquía despótica e militar, de tipo helenístico. Baixo a influencia de ideas orientais, o Princeps converteuse en Dominus, isto é, en amo ou gobernante absoluto á fronte dunha grande burocracia. O emperador tornábase "señor e deus" e todos que eran admitidos na súa presenza eran obrigados a axeonllarse e beixar a ponta do manto real. Extinguiuse, con iso, o principado: os civís foran derrotados polos militares. Paradoxalmente, a reforma de Diocleciano, continuada polos seus sucesores, ao mesmo tempo que garantiu a estabilidade do Imperio por máis dous séculos, acentuou aínda máis a crise estrutural do Imperio Romano.
Ao aumentar a máquina administrativa e militar do Estado, que consumía recursos inmensos, aumentaba, consecuentemente, a espoliación dos súbditos a través da cobranza de altos impostos. Unha das formas atopadas polas masas populares para fuxir dos pagamentos dos tributos era a mudanza de domicilio e ocupación. A xeneralización dese proceso levou ao autócrata Diocleciano a procurar "fixar" os agricultores, colonos ou arrendatarios sobre as terras que cultivaban, prohibíndoos de abandonalas. Con esa violenta supresión da liberdade individual, o home libre da época se transformou en servo do Estado. Xurdía a servidume. Os ideais greco-romanos dunha comunidade de cidadáns libres desapareceran. Determinou, aínda, que os traballadores urbanos deberían permanecer nas súas profesións, sen o dereito de abandonalas, debendo transmitilas aos descendentes, en carácter obrigatorio. Instituíase, dese modo, un sistema de castas ata entón descoñecido en Roma, co nítido obxectivo de manter estacionaria e inmobilizada a estrutura económica do Imperio. Os cidadáns transformaranse en súbditos dun déspota, servindo aos intereses do Estado. Criou tamén, empresas estatais monopolistas, obxectivando a compra de materias-primas para garantir o aprovisionamento das forzas-armadas. Con Diocleciano, o dirixismo estatal alcanzou seu punto máis elevado.
Diocleciano procurou conter a alta dos prezos e salarios co Edicto Máximo (301). O "conxelamento" da economía acabou fracasando.
Diocleciano rehabilitou as vellas tradicións, incentivando o culto dos deuses antigos. Emprendeu a que é coñecida por algúns historiadores eclesiásticos como a penúltima grande persecución emprendida polo Imperio Romano contra o Cristianismo. Impós o uso do Latín nas provincias do Oriente. Prestixiou as leis romanas.
No 305, conforme establecera, Diocleciano abdicou.
| Imperio Romano | ||
|---|---|---|
Segue a: Carino |
Diocleciano | Precede a: Segunda Tetrarquía |
| Primeira Tetrarquía |
